Dönszelmann_lezing_5april

Wat is didactiek?

Didactiek is nooit natuurlijk

Afbeelding: Arnoud Wierstra

De bochtige en prachtige weg van didactiek naar klaslokaal

Sebastiaan Dönszelmann

Onderwijs

Boekpresentatie en conferentie 5 april 2024

Handboek Doeltaaldidactiek - taalverwerving en doeltaal-leertaal

De bochtige en prachtige weg van didactiek naar klaslokaal Didactiek is nooit natuurlijk Didactiek is nooit natuurlijk De bochtige en prachtige weg van didactiek naar klaslokaal

Afbeelding: Arnoud Wierstra

Sebastiaan Dönszelmann

Onderwijs

Boekpresentatie en conferentie 5 april 2024

Handboek Doeltaaldidactiek - taalverwerving en doeltaal-leertaal

“If you cheat…”

“Last weekend…?” “Qui a une question?”

De doeltaal als leertaal

De verhouding tussen communiceren en leren Wat is het doel van communicatie ?

Please stop hitting me

Communicatie

Oh, don’t be a baby, Kermy!

You are hitting me. Please stop … …

Doeltaal als leertaal

… HITTING YOU?

Yeah, that’s correct: ‘Stop hitting me’

Oh, Kermi, you’re such a baby…

Doeltaal als leertaal:

Als je interactie niet alleen een boodschap overbrengt, maar ook taalleerpotentie heeft

Nodig: docenten-taalbewustzijn!

Afbeelding: Arnoud Wierstra

Filmpje

Natuurlijk/authentiek of niet?

Zeker niet! En daar zouden we meer aandacht voor moeten hebben

Goed lesgeven betekent:

De werkelijkheid Jouw uitleg Specifiek voor de taalles: jouw taalgebruik

Aanpassen en leerzaam maken

Didactiek Super interessant! J

‘Mijn’ onderzoek

School

Didactiek (doeltaal-leertaal)

50%

50%

‘Mijn’ onderzoek

School

Didactiek (doeltaal-leertaal)

Didactiek (doeltaal-leertaal)

100%

Leuk om te weten: dat lukte uiteindelijk binnen het onderzoek Alle 25 deelnemende docenten, na een intensief scholingstraject En hun leerlingen presteerden een stuk beter dan de controlegroepen

Maar dat is geen eenvoudig proces

Wat maakt het aanleren van didactiek lastig?

Intuïtief handelen

is makkelijker dan

professioneel (‘onnatuurlijk’) handelen

Of in didactische termen:

Intuïtief lesgeven

is makkelijker dan

Bewust didactiek toepassen tijdens het lesgeven

Hoe leer je dat op school ?

School

Dat moet je leren

Wat weten we over leren op school ? Wat wél werkt:

(o.a. Desimone 2009 en Van Velzen, 2018)

Feedback Geven én krijgen

TIJD Rust, kaders, enige afstand

Samenwerken Collega’s, universiteiten, uitgevers, …

Reflecteren en oefenen Op eigen praktijk, bewust en intensief

Vak! Liever vanspecifiek dan algemeen

School is van nature een ‘belabberde leerplek’ (voor docenten) Van Veen, 2010 Grootste bedreigingen voor leren van docenten op school:

Werkdruk Maakt ‘allergie voor leren’ (MacKinnon)

Korte leerinterventies* ‘de studiemiddag’

Reflecteren en oefenen Op eigen praktijk, bewust en intensief

Tikje problematisch, want…

Samenwerken Collega’s, universiteiten, uitgevers, … Feedback Geven én krijgen TIJD Rust, kaders, enige afstand Vak!

Voorwaarde? Na opleiding is een docent ‘startbekwaam’ 10.000 uur?

Liever vanspecifiek dan algemeen

Heeft een goede lerarenopleiding trouwens zin? Of wel (MacKinnon, 1975) Het vergt dezelfde vaardigheid om ergens goed in te zijn, als om te zien hoe goed je erin bent Cruijffiaans • Hoe uitgebreider en dieper de opleiding, des te bekwamer de docent • Bekwame docenten zijn bescheidener, onderzoekender en zij experimenteren meer • Minder-bekwame docenten hebben… (o.a. Timperley, 2007) • Minder professionele voorzichtigheid • Minder onderzoekende houding • Méér noodstrategieën en valse overtuigingen ( Weet je wat goed werkt? Of: Dit zouden al mijn collega’s moeten doen ) Je kunt iets pas, als je het kunt; je weet iets pas, als je het weet (o.a. Hattie, 2009; Gaikhorst, 2014)

Testje

5 theorieën die het fundament vormen voor de vreemdetalendidactiek

5 fundamenten van de vreemdetalendidactiek

* Krashen, 1985 Long, 1990 Swain, 1990 Schmidt, 1995 Dörnyei, 1998

Begrijpelijke Input Hypothese Interactie Hypothese Pushed Output Hypothese Noticing Hypothese Learner Awareness Hypothese

Herhaling Feedback Taalmotivatiestrategieën Modelleren Woordenschatverwerving

Taalbewustzijn Taal-culturele competentie Literatuur-/fictiedidactiek …

Ik stel deze vraag vaker

Goed geïnformeerde docenten

Niet-zo-goed-geïnformeerde docenten

Automatisch goed?

Nu naar de werkelijkheid, tijdens lesobservaties

Begrijpelijke Input Hypothese Interactie Hypothese Pushed Output Hypothese Noticing Hypothese Learner Awareness Hypothese

Herhaling Feedback Taalmotivatiestrategieën Modelleren Woordenschatverwerving

Taalbewustzijn Taal-culturele competentie Literatuur-/fictiedidactiek …

Reflecteren en oefenen Op eigen praktijk, bewust en

Hoe komt dit?

School Vak! Liever vanspecifiek dan algemeen intensief

Samenwerken Collega’s, universiteiten, uitgevers, … Feedback

Geven én krijgen

TIJD Rust, kaders, enige afstand

Niet vreemd! School is geen beste plek om te leren voor docenten

Didactiek (doeltaal-leertaal)

Korte leerinterventies ‘de studiemiddag’

Werkdruk Maakt ‘allergie voor leren (MacKinnon)

Een klaslokaal is heel complexe omgeving Alles wat je al kunt, is daar toch moeilijker! (video) Alleen al om daar ‘gewoon’ te communiceren … tegengesteld, pedagogisch interveniëren …

Laat staat ‘vakdidactisch verantwoord’ communiceren

Roos van Leary (1957)

Reflecteren en oefenen Op eigen praktijk, bewust en intensief

Waar staan we nu?

Feedback Geven én krijgen

Samenwerken Collega’s, universiteiten, uitgevers, …

TIJD Rust, kaders, enige afstand

Vak!

Liever vanspecifiek dan algemeen

Didactiek toepassen is nooit natuurlijk (en daar moet meer aandacht voor zijn)

Stelling:

Korte leerinterventies ‘de studiemiddag’

Werkdruk Maakt ‘allergie voor leren’ (MacKinno

Communiceren krijgt ander doel: taal leren

Didactiek (doeltaal-leertaal)

Gevolg: kunstmatig? effectief?

Ingewikkelde didactische vaardigheid Veel taalbewustzijn nodig

Probleem?

Of niet?

Prikkels & Didactische cognitive load

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Maximale ‘load’!

Veel prikkels

Prikkels & Didactische cognitive load

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag (didactiek?)

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Maximale ‘load’

Veel prikkels

Wat te doen om het leren van docenten te laten slagen?

Hetzelfde als met het leren van een taal (of elk ander vak)

Cognitive load theory : prikkels weghalen tijdens het leerproces Deliberate Practice

=> Het onnatuurlijk maken!

Ericsson, 1998

Deliberate practice: prikkels toevoegen

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag (didactiek?)

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Maximale ‘load’

Veel prikkels

Ericsson, 1998

Deliberate practice: prikkels toevoegen

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag (didactiek?)

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Maximale ‘load’

Veel prikkels

Ericsson, 1998

Deliberate practice: prikkels toevoegen

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag (didactiek?)

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Maximale ‘load’

Veel prikkels

Ericsson, 1998

Deliberate practice: prikkels toevoegen

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag (didactiek?)

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Veel prikkels

WAT IS DIDACTIEK?

DE WERELD (bronnen, omgeving, docentengedrag) BEWUST EN VERANTWOORD AANPASSEN ZODAT ERVAN TE LEREN VALT Onnatuurlijk? Tuurlijk J

Beter: Kunstmatig

Keuzes (less is more) Tijd en ruimte* Rekening houden met didactische cognitive load Stap voor stap: deliberate practice ALS HET IN MIJN ONDERZOEK KAN, KAN HET OVERAL

De kunst van het onderwijzen en De kunst van het leren onderwijzen

Inleiding: hoe werkt (taal) leren eigenlijk? 5 hoofdstukken Doeltaal-Leertaal - Instrumenteel doeltaalgebruik - Doeltaal of L1

Persoonlijke noot

- Activeren en motiveren - Het leerproces bijsturen

- Specifieke contexten (TTO, NT2, MBO…) Aan de slag met doeltaaldidactiek

Ericsson, 1998

Deliberate practice: prikkels toevoegen

Intern (moeilijkheid)

Natuurlijk gedrag (didactiek?)

Niet-natuurlijk gedrag (ingewikkelde didactiek)

Weinig prikkels

Extern

Maximale ‘load’

Veel prikkels

A. Communicatie B. Taalbewustzijn C. Cultuurbewustzijn

Veel dank