Spelend leren en ontdekken_Heijdanus ea

1

1.4 • Wat is de betekenis van dramatisch spel?

een logisch vervolg op spontaan spel (‘doen alsof’). Naast dat spontane spel waarin kinderen hun wereld verkennen, biedt de school een andere, ‘schoolse’ manier van spelen aan. Daarin ligt het initiatief bij jou: jij brengt de spelgegevens in. Met die spelgegevens verwijs je niet alleen naar de individuele leerling; ook het groepsge- beuren wordt erin betrokken. Zo komt er een collectief element in het spel: het sa- menspel . De groep wordt uitgedaagd om fantasie en ideeën speels vorm en inhoud te geven. Die betrokkenheid op elkaar en de inzet van jou als leerkracht bieden leer- lingen handvatten om zichzelf, elkaar en elkaars ideeënwereld beter te begrijpen. Dit zijn ervaringen en vaardigheden die essentieel zijn voor toekomstige wereldburgers die met elkaar samenleven. In dat proces van elkaar wederzijds leren kennen en be- grijpen zijn in ieder geval twee zaken van belang: het verbeelden zelf, en het span- ningsveld tussen het individu en de groep. De wereld van het verbeelden verwijst naar de wereld van de beelden. Beelden hebben de eigenschap dat ze nooit feitelijk zijn: beelden verwijzen altijd naar een feitelijke wereld en naar een werkelijkheid die slechts bij benadering benoemd kan worden. Het beeld laat zich nooit exact in de kern raken; het lukt niet om het te van- gen in woorden, om het te vertellen. We illustreren dit met de volgende metafoor: sterk als een leeuw en fragiel als een vlinder . Die combinatie van leeuw en vlinder levert een sterk beeld op van de kracht van kwetsbaarheid waarvoor je in taal algauw een A4’tje nodig zou hebben, en waarschijnlijk zou die beschrijving dan nog niet ge- slaagd zijn. Om dichter bij huis te blijven: een kleinkind van 3 jaar was met opa naar een pretpark geweest. Om opa te verrassen sprak ze op de iPhone van moeder een tekst in om aan opa duidelijk te maken hoe fijn ze het in het pretpark had gehad: ‘Lieve Opi, bedankt, ik ontplofte van verrassing …’ Ook in de klas spelen beelden een rol. Zo zijn krantenfoto’s met afbeeldingen van mensen of portretfoto’s van mensen een dankbaar onderwerp waarover de leerlin- gen met elkaar in gesprek kunnen gaan. Wat de leerlingen bij die foto’s ervaren, zijn in feite projecties van hun eigen binnenwereld. Ze leggen hun ziel en zaligheid in de uitleg van een foto: ze vertellen waarom de foto hen wel of niet aanspreekt, wat ze er mooi in vinden, en ook hun moeite met een beeld of iets in het beeld. Ze communi- ceren in beelden op een veilige manier wat hen bezighoudt. Precies dat kan ook met kinderen gebeuren in drama: op een andere manier dan alleenmet woorden kan iets van betekenis worden overgebracht. Een tweede voordeel van het gebruik van beelden – zoals foto’s – is dat het bij beelden nooit gaat over goed of slecht: een beeld kan wel worden geïnterpreteerd, maar het ontstijgt de wereld der tegenstellingen. Iedere leerling kan in beelden zijn eigen opvattingen en ervaringen kwijt, zonder zich te hoeven verantwoorden en zon- der dat hij erop afgerekend kan worden. Ook dat is bij drama vaak aan de orde: omdat het altijd ‘net alsof’ is, kunnen op een veilige manier grenzen worden opgezocht. Dit geeft heel veel ruimte om onderwerpen en ideeën te onderzoeken en vorm te geven.

27