Van Zaalen - Interprofessioneel communiceren in zorg en welzijn

1 • Aspecten van interprofessionele communicatie

effectief is voor zowel de organisatie en de betrokken professionals als de hulp vrager (zie voor referenties Van Zaalen et al., 2018).

De oorsprong van interprofessionele miscommunicatie lijkt te zijn dat mensen de complexiteit van communiceren vaak onderschatten. Hoe kan iets wat we dage lijks en overal doen nu zo moeilijk zijn? Ook wordt de oorzaak van het probleem vaak te snel en misschien ook wel onterecht bij de luisteraar gelegd: ‘Als hij mij niet heeft begrepen, dan heeft hij waarschijnlijk niet goed opgelet. Ik heb het heel goed uitgelegd.’ Naast deze persoonlijke factoren zijn ook interpersoonlijke factoren van belang. Lovelace, Shapiro en Weingart (2017) hebben in een studie de gezamenlijke doelen binnen 43 teams onderzocht. Daaruit blijkt dat het effect van het opstellen van teamdoelen afhankelijk is van de vrijheid die professionals voelen om hun taakgerelateerde twijfel te uiten. Ook van belang was de mate waarin zij in staat waren om twijfel te delen (Interprofessional Education Colla borative, 2016). Wederzijds vertrouwen en respect zijn essentiële elementen van interprofessio nele communicatie, en de basis voor wederzijds begrip vereist onderhandeling en een non-hiërarchische aanpak (Van Zaalen et al., 2018). Persoonlijke facto ren hebben te maken met de mate waarin iemand ervaring heeft met en gelooft in samenwerken, bereid is te onderhandelen, beschikt over samenwerkings- en communicatieve vaardigheden en vertrouwen heeft in anderen. Inefficiënte communicatie kan volgens Barr, Vania, Randall en Mulvale (2017) leiden tot tijdverspilling en niet goed afgestemde interventies, en kan tevens de samenwerking bemoeilijken. De cliënt is hiermee niet geholpen. Onze kijk op de samenleving is aan het veranderen. Ook de rol van de overheid en de burger zelf verandert. Waar we vroeger leefden in een verzorgingsstaat, zien we nu een ontwikkeling naar een participatiesamenleving. De rol van de overheid in zorg en ondersteuning wordt kleiner, en burgers gaan steeds meer voor zichzelf en anderen zorgen. Deze ontwikkeling gaat samen met een emanci patie van burgers en cliënten. Gezondheidszorg en hulpverlening zijn niet meer alleen gericht op genezing, vermindering van klachten of het krijgen van vol doende verzorging; het gaat erom dat mensen met beperkingen hun leven kun nen leiden op een manier die bij hen past. Om volwaardige participatie aan de samenleving mogelijk te maken, ook voor mensen die afhankelijk zijn van zorg en ondersteuning, is maatwerk nodig: ondersteuning die aansluit bij de eigen mogelijkheden, wensen en voorkeuren. Eigen regie is een van de kernbegrippen van de hedendaagse maatschappij. De Initiatiefgroep Eigen Regie verwoordt dit

20