Steenmeijer - Professionele autonomie in sociaal werk

1 — Sociaal werk als professie

Verenigde Staten

Nederland

Eerste verplichte beroepsregistratie

1940

Vrijwillig 1990 Verplicht (jeugd) 2015

Formele beroepscode 1948

1948

1962

* De eerste sociaal werker met een salaris was Marie Kruseman. Zij kwam in dienst bij een fabriek, de huidige DSM (Van der Linde, 2016, p. 181). ** De datum van de landelijke beroepsvereniging in de Verenigde Staten lijkt wat uit de pas te lopen met het typische pad dat Wilensky schetst. De huidige National Asso- ciation of Social Workers (NASW) heeft als stichtingsdatum 1955. Mogelijk wordt uit- gegaan van vergelijkbare oudere beroepsverenigingen. 1.5 —De professionele kenmerken van sociaal werk Concluderend kunnen we stellen dat professionalisering twee bewegingen kent. De eerste is een beweging die zich vooral binnen de beroepsgroep afspeelt, namelijk het steeds beter definiëren wat het beroep inhoudt, welke kennis, competenties en op- leiding nodig zijn om het beroep goed uit te kunnen oefenen, welke ethische nor- men bindend zijn en het bepalen wie ‘toegang’ krijgt tot het beroep en wie niet. De tweede beweging hangt samen met de eerste, maar is gericht op de erkenning van het beroep door de samenleving en door potentiële cliënten, dus meer een bewe- ging ‘naar buiten’. Die erkenning is niet alleen gericht op het verkrijgen van een monopolie vanuit een machtsperspectief, maar is vooral een manier om zeggen- schap te houden over de uitvoering van het werk. Hoe meer erkenning van een beroep als professie, hoe meer ruimte de beroepsgroep krijgt om zelf te beoordelen wat het goede is om te doen. Hoe meer erkenning, hoe meer discretionaire of han- delingsruimte als beroepsgroep en als individuele beoefenaar. Als we naar het voorgaande kijken, dan kunnen we mogelijk komen tot een – mis- schien voorlopige – typering van professie die aansluit bij het sociaal werk, zonder het binnen een bepaalde benadering te plaatsen of een definitief oordeel te geven over de ‘professionele status’ van het sociaal werk. Humanitaire waarde Professies richten zich op een centrale sociale of humanitaire waarde. Rechtvaardig- heid, gezondheid en de zorg voor de ziel zijn de waarden die door de klassieke professies worden nagestreefd. De dienstbaarheid aan de centrale waarden waar een professional voor staat, wordt openlijk bekrachtigd door het afleggen van een eed of gelofte en het ondertekenen van de beroepscode. De humanitaire waarde van het sociaal werk grijpt terug op menselijke waardigheid (De Jonge, 2011) en welzijn.

26