Activeren, differentiëren en formatief handelen_Van Gils, Keijzer en Verheggen

Inleiding

3 Leraren geven feedback gericht op verder leren, rekening houdend met de leerdoelen en met de verschillen tussen de leerlingen. Belangrijk hierbij is dat niet alleen feedback gegeven wordt, maar de leerlingen ook geholpen wor den om zelf te bedenken waar ze naartoe werken (feed-up) en wat hun nog te doen staat om dat leerdoel te bereiken (feedforward). 4 Leraren stimuleren de leerlingen om van elkaar te leren. Doel is om het forma tief handelen zo veel mogelijk over te dragen aan de leerlingen zelf zodat ze echt zelfverantwoordelijk gaan leren. Duidelijk is dat hierbij rekening gehou den moet worden met de verschillen tussen de leerlingen. Daarbij kan over leg tussen leerlingen heel motiverend en effectief werken. 5 Leraren stimuleren leerlingen om zelf geregeld na te denken over waar ze staan ten opzichte van het leerdoel en wat de concrete vervolgstappen zijn om dat te bereiken. Dat betekent dat de docent hun die ruimte moet geven, uitgaande van de individuele verschillen. Kortom: formatief handelen is zowel voor leraren als voor leerlingen nuttig. Leraren kunnen er zicht mee krijgen op wat er van hun uitleg is overgeko men, welke leerlingen extra uitleg nodig hebben, welke opdrachten de leerlin gen naar het doel leiden en welke opdrachten ze beter kunnen schrappen of vervangen. Voor leerlingen is het voordeel dat ze gaan leren hoe ze zelf zo veel mogelijk zicht kunnen krijgen op wat ze al wel bereikt hebben, wat er nog moet gebeuren en hoe ze ervoor kunnen zorgen dat dat ook in orde komt. Daarvoor is nodig dat de leerlingen een duidelijk beeld hebben van het leerdoel van de les of lessenserie. Wat gaan ze leren, wat moeten ze straks kennen en kunnen en hoe kunnen ze, mogelijk in interactie met medeleerlingen, checken of hen dat gelukt is? Het is belangrijk dat de leerlingen leren om na te denken over het leerproces en hun eigen rol daarin (reflecteren). De stappen van het formatief handelen kunnen vaak ingezet worden, soms zelfs meerdere keren per les. Je kunt als leraar inzetten op de individuele leerling (soort feedback) en ook momenten creëren waarop de hele groep ermee aan de slag gaat. Het is de bedoeling dat het een vanzelfsprekend onderdeel van het lesgeven wordt. Dan is er kans dat de leerlingen het uiteindelijk zelf gaan doen. Hoe gebruik je dit boek? De indeling van dit boek is gebaseerd op het model van de directe instructie van Adams en Engelmann (1996). Dit model komt terug in de praktische op bouw van veel lessen, maar is ook bruikbaar voor andere vormen van onder wijs die minder leraargestuurd zijn. De fasen van het model zijn: 1 doelen stellen – je doet dit voorafgaand aan de les; 2 nieuwsgierigheid opwekken en activeren van voorkennis; 3 duidelijke uitleg of instructie;

13