Activeren, differentiëren en formatief handelen_Van Gils, Keijzer en Verheggen

Inleiding

Waarom dit boek? Alle leerlingen in onze klassen, hoe verschillend ze ook zijn, hebben bewezen dat ze kunnen leren. In de eerste jaren van het leven leert een mens heel veel, bijvoorbeeld op het gebied van passieve en actieve taalbeheersing, motoriek, logica en empathie. Kennelijk is het vermogen om te leren aangeboren en is ook de motivatie om te leren een eigenschap die hoort bij het leven. Helaas komt het voor dat leerlingen die motivatie kwijtraken en niet meer het gevoel hebben dat leren leuk is en dat het iets van hen is. Sommigen al op de basisschool, het merendeel tijdens de middelbareschooljaren. Dit kunnen we tegengaan door ons in de verschillende fasen van een les be wust deze vragen te stellen: • Hoe kunnen we de leerlingen zo goed mogelijk betrekken bij de les, zodat ze ac tief mee gaan denken en mee gaan doen? Hoe zorgen we dat ze hun best doen omde leerstof te begrijpen, zodat ze die vervolgens goed kunnen gebruiken? • Hoe bieden we bewust zoveel mogelijk ruimte aan verschillen? • Hoe leren we de leerlingen bewust na te denken over hun eigen leerproces – over wat goed gaat, en wat beter kan – en zo greep te krijgen op de ont wikkeling ervan? Dit boek is bedoeld voor studenten van lerarenopleidingen en leraren op alle niveaus van het voortgezet onderwijs die concrete mogelijkheden zoeken om met deze vragen aan de gang te gaan. Het uiteindelijk doel is om de leerlingen zo veel mogelijk zelf verantwoordelijk te maken voor hun leerproces, en hun zo het gevoel terug te geven dat het leren wel degelijk iets van henzelf is. Over activeren, differentiëren en formatief handelen Ook de onderwijsraden en de inspectie benoemen het belang van het active ren van leerlingen en het afstemmen op de verschillen tussen hen, ofwel dif ferentiëren. In de praktijk blijkt dat veel leraren dat lastig vinden, zelfs als ze al lang lesgeven. Veel geven ook aan het niet makkelijk te vinden om leerlingen zelf verantwoordelijk te maken voor hun leerproces. In dit boek bieden we houvast bij het realiseren van dit activeren en dit afstem men op en ruimte geven aan verschillen. We geven tips en werkvormen die be-

9