Veer_Ontwerpen voor zorg en welzijn

Deel 1 • De waarde van een ontwerpgerichte manier van innoveren

wanneer daar gezondheid of welzijn mee gemoeid zijn, moeten we zeer kritisch zijn op vernieuwing, zeker vernieuwing die voornamelijk door technologie is gedreven (de zogenoemde technology push ). Het is terecht dat zowel cliënt als professional zich dan afvraagt: Is technologie echt wel altijd nodig? Leidt het niet tot uitholling van het beroep? Gaat het niet ten koste van het persoonlijke contact? Dit is des te meer reden om de eindgebruiker (de zorg- en welzijnsconsu ment en zeker dus ook de professional) bij het ontwerpen van een techni sche/digitale toepassing een centrale rol te geven: wat moet een toepas sing kunnen, hoe is deze een aanvulling op het hulpverleningsproces en hoe moet deze eruit komen te zien? Dat maakt de kans groter dat er echt een behulpzame tool ontstaat en tegelijkertijd meer draagvlak voor het gebruik ervan. Ervan uitgaande dat technologie toch steeds meer een rol gaat spelen in zorg en welzijn, zouden professionals daarop goed voorbe reid moeten zijn – zo niet hun rol opeisen als codesigner bij het ontwerp van (digitale) innovatie: het gaat uiteindelijk toch om het beter maken van hún werk. 1.2.4 Een ontwerpgerichte benadering voor complexe vraagstukken Of het nu komt door demografische verschuivingen, een andere mentali teit bij de zorg- of welzijnsconsument, de toename van het gebruik van technologie of door andere ontwikkelingen: de zorgverlening en het wel zijnswerk worden complexer. Enerzijds levert de voortdurende ontwikke ling nieuwe kansen op, anderzijds stelt deze steeds hogere eisen aan de hulpverlening. Daarnaast brengen dezelfde ontwikkelingen ook hun eigen problemen met zich mee. Kortom, de uitdagingen zullen er niet minder ingewikkeld op worden en manifesteren zich steeds weer anders. De vraag is hoe een zorg- of welzijnsprofessional daarmee om moet gaan. Hulpverleners krijgen steeds meer te maken met wat ook wel wicked pro blems worden genoemd. Dit zijn vraagstukken die om meerdere redenen niet eenvoudig zijn op te lossen en waarbij traditionele werkwijzen onvol doende soelaas bieden. Of ommet Einstein te spreken: ‘We can’t solve our problems with the same reasoning with which we conceived them.’ Wicked problems zijn open van aard, wat betekent dat het vraagstuk op vele manieren beïnvloed wordt, ook van buiten de eigen organisatie of het eigen professionele domein. Dat maakt dat er meerdere partijen bij betrokken zijn, waardoor er ook meerdere – vaak tegenstrijdige – belan-

26