Veer_Ontwerpen voor zorg en welzijn

1 • Waarom ontwerpen in zorg en welzijn?

wachting wordt verwoord, is de zorgprofessional iemand die snel kan schakelen, zich goed thuis voelt in de digitale wereld en diverse taken flexibel kan uitvoeren, over organisatiegrenzen heen kan werken, auto noom en vrij is en technologie inzet in het dagelijks werk. Technologie stelt de individuele cliënt, patiënt of burger in staat veel zaken zelf te doen. Zoals het online raadplegen van informatie over gezondheid en het stellen van ondersteuningsvragen, het monitoren van de eigen gezondheid, het kopen van allerlei ondersteunende technologie ( assistive technology , domotica), het vinden en onderhouden van sociale contacten via apps en sociale media of het online op consult gaan bij een huisarts. Ook dit zal de rol van de zorgprofessional verder veranderen, omdat mensen hierdoor meer in staat zijn regie en ook verantwoordelijk heid te nemen over hun eigen welzijn en gezondheid. Althans, dat geldt voor een deel van de bevolking. Want deze technologi sche mogelijkheden zijn niet voor iedereen in gelijke mate bereikbaar. Niet iedereen heeft even gemakkelijk toegang tot technologische toepas singen en is digitaal vaardig genoeg om adequaat gebruik te maken van de technische mogelijkheden. Er kan daardoor onbedoeld nieuwe onge lijkheid ontstaan tussen hen die om kunnen gaan met technologie en hen die dit niet kunnen: de zogenoemde digital divide (Reiners, Sturm, Bouw & Wouters, 2019). Wanneer dit ook leidt tot ongelijkheid in de toegang tot zorg en ondersteuning, is dat zeer onwenselijk. Bovendien kan dezelfde technologie de gezondheid en het welzijn van mensen in gevaar brengen: medisch personeel weet niet altijd goed om te gaan met alle nieuwe technologische toepassingen waarmee het gecon fronteerd wordt (Hennemann, Beutel & Zwerenz, 2017), met onveilige situaties tot gevolg. Daarbij zijn er privacy-issues en valt ook te denken aan het verkeerd gebruik van medische apparaten of een gebruikers onvriendelijk elektronisch patiëntendossier waarin gemakkelijk fouten (in gevoelige informatie) gemaakt kunnen worden. Maar ook de (zorg)consument kan zelf onveilige situaties veroorzaken. Denk aan mensen die voor zichzelf een diagnose stellen op basis van de vele, maar niet altijd even betrouwbare internetbronnen en daar ver keerde conclusies uit trekken. Ook het gebruik van sociale media door verschillende ( jonge) doelgroepen heeft niet altijd een positieve, sociale kant: een gebrek aan mediawijsheid kan voor diverse problemen zorgen, zoals cyberpesten, phishing en sexting (Hartman-van der Laan, 2019). Kortom, het gebruik van technologie heeft soms onverwachte gevolgen die afhangen van de wijze waarop mensen er gebruik van maken. En

25