Veer_Ontwerpen voor zorg en welzijn

1 • Waarom ontwerpen in zorg en welzijn?

1.3.3 Design for change

Een laatste belangrijke ontwikkeling die in de designwereld opkomt is design for change (Brown, 2009; Manzini & Friedman, 2015). De principes van ontwerpgericht werken worden dan ingezet om verandering teweeg te brengen in de gehele (zorg- of welzijns)organisatie en bij de mensen die er werken. Zoals in paragraaf 1.2 al is aangegeven, zijn er belangrijke veranderingen nodig in zorg en welzijn die dwingen tot het creëren van innovatieve oplossingen. Toch blijkt het implementeren van innovatieve ideeën vaak erg lastig in deze domeinen. En als dat dan ligt aan een gebrek aan veranderbereidheid en draagvlak, zoals meestal wordt gesteld, hoe krijg je de mensen dan wel zover dat ze bereid zijn om te veranderen? Principes van ontwerpgericht werken kunnen hier een antwoord op zijn: een participatieve en iteratieve werkwijze geeft de mogelijkheid om professionals in een vroeg stadiummee te nemen in de beoogde verande ring en hun hier een bepalende stem in te geven (Lin, Hughes, Katica, Dining-Zuber & Plsek, 2011). Dit is ten eerste om inhoudelijke redenen belangrijk: betrokken profes sionals hebben de kennis en ervaring om mee te denken over hoe een bepaalde vernieuwing ingezet kan worden. Wat is vakinhoudelijk zinvol? Wat sluit aan bij cliënten? Maar wat is ook praktisch haalbaar wanneer je kijkt naar tijd, afstemming met anderen, facilitering van hulpmiddelen, et cetera? Ten tweede zijn er veranderkundige redenen. Een veelgenoemd pro bleem in implementatieprocessen is dat mensen het lastig vinden iets te accepteren en in gebruik te nemen als ze het niet zelf gemaakt of bedacht hebben: het not invented by us -syndroom. Het tegenovergestelde is vaak ook waar: als mensen zelf hebben bijgedragen aan een verandering, staan ze er positiever tegenover. Dit geldt niet alleen voor het ontwerpen van specifieke instrumenten of hulpmiddelen (apps, pleisters, protheses, et cetera), maar ook voor het (her)ontwerpen van een geheel zorg- of ondersteuningsproces waar binnen nieuwe innovatieve elementen geïntroduceerd gaan worden. Dit laatste raakt meestal veel directer de inhoud van het werk van de profes sionals, dus daar moeten zij een actieve rol in spelen. Jones noemt het inzetten van ontwerpgerichte activiteiten gericht op ver anderingen op organisatieniveau organizational transformational design (Jones, 2013). Dit is gericht op de (voortdurende) innovatie van werk processen en organisatiestructuren, professionele deskundigheid en participatief leiderschap.

31