Rosemarie Buikema & Liedeke Plate (red.) - Handboek genderstudies in media, kunst en cultuur

Deel 1 – Debatten

wijs tussen de moeder en dochter(s) in witte westerse kerngezinnen bestaat, omdat beide vrouwen de geliefde van de vader willen zijn en dus in competitie zijn om die positie. Lévi-Strauss liet zien dat dit patroon, waarin de man de relaties tussen vrou wen bestiert, het fundament is van vele (westerse en niet-westerse) samenlevingen die bestaan bij de gratie van het uitwisselen van vrouwen door mannen. Door de uitwis seling van vrouwen tussen gezinnen (of ‘stammen’) worden familiebanden bestendigd en wordt er tussen (machtige) families geen rivaliteit maar eensgezindheid gecreëerd. De verklarende modellen van Freud en Lévi-Strauss stellen de conflictueuze relatie tussen vrouwen van ongelijke leeftijd als universeel geldend voor. Deze universaliteit is problematisch vanuit feministisch en postkoloniaal perspectief, maar de modellen blijven geschikt voor de beschrijving van concrete situaties van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en tussen vrouwen van verschillende generaties. Op freudiaanse leest geschoeide feministische kritiek zegt vervolgens dat de gene rationele dialectiek de golfbeweging in de ontwikkeling van feminisme niet verklaart, maar slechts discontinuïteit tussen vrouwen (her)bevestigt door aan te sluiten bij die relaties tussen vrouwen die door de patriarchale cultuur worden toegestaan (Stacey 1993: 58-90; Buikema 1995: 90-106; Roof 1997). Dit soort feministische kritiek past hier de freudiaanse psychoanalyse dus toe op zichzelf (Freud beschreef en besten digde de genderverhoudingen van zijn tijd) en op feministisch gebruik van generati onele dialectiek (jongere feministen die oudere feministen afbranden dragen bij aan de bestendiging van ongelijke genderverhoudingen). De Beauvoir en Le Bon zijn dus niet de enigen die de moeder-dochterrelatie als exemplarisch voor de relatie tussen vrouwen van ongelijke leeftijd stereotyperend en beklemmend vinden.

Handschrift van Simone de Beauvoir

26