Antoon van den Braembussche - Denken over kunst

voorwoord

oogd tussen enerzijds de drang naar verduidelijking en anderzijds het respect voor de originaliteit en de diepgang van de filosofische gezichtspunten op kunst. Een tweede doel van dit handboek is het aanreiken van een theoretisch raamwerk , dat de lezer toelaat om vanuit geheel verschillende gezichtspunten over kunst na te denken en te discussiëren. De besproken kunsttheorieën worden daarom niet alleen stelselmatig uiteengezet, maar ook systematisch met elkaar vergeleken. Hierdoor is de lezer in staat om zich binnen de kunstfilosofie te oriënteren en er zich rekenschap van te geven welke de voor- en nadelen zijn van de verschillende benaderingen. Deze problematiek loopt als een rode draad door het boek. Een derde doel van dit handboek is het verduidelijken van het verband tussen kunstfilosofie en de kunstwereld . In bijna elk hoofdstuk wordt daarom het werk van een kunstenaar, een specifieke visie van een kunstenaar of een specifiek artistiek ver schijnsel besproken als illustratie van de behandelde kunsttheorie. De bedoeling is steeds om te laten zien dat er een nauwe samenhang bestaat tussen de kunstfiloso fie en de ontwikkeling van de kunstwereld zelf. Enerzijds ontleent de kunstfilosofie haar problematiek vaak aan de ontwikkeling van de kunst zelf. Anderzijds baseren kunstenaars en critici zich dikwijls op argumenten uit de kunstfilosofie om artis tieke vernieuwingen of esthetische oordelen te rechtvaardigen. Uit deze wederzijdse bevruchting blijkt niet alleen de praktische relevantie van de kunstfilosofie maar ook dat zij onlosmakelijk is verbonden met de kunstwereld en de eigentijdse kunstge schiedenis. Hierbij heb ik me niet beperkt tot een of twee kunstvormen, maar naar een evenwichtige spreiding gestreefd. Bijna alle kunstvormen komen op deze wijze vroeg of laat in dit handboek aan bod, zij het soms een enkele keer als toelichting bij de uiteenzetting van een bepaalde filosofische theorie. Een vierde doel van dit handboek is een zo objectief mogelijke en vooral ook repre sentatieve weergave van de stand van zaken in de kunstfilosofie. Ofschoon vanzelf sprekendmijn persoonlijke invalshoek de uiteindelijke selectie en ook de opbouw van het boek heeft bepaald, heb ik bij de bespreking van theorie en praktijk van de kunst zo veel mogelijk mijn eigen standpunt achterwege gelaten. Toch is dit geen neutraal, maar een kritisch verslag over denkbeelden uit de kunstfilosofie en de kunstwereld. Steeds worden de belangrijkste bezwaren tegen de behandelde theorieën voor het voetlicht gebracht. In de keuze van deze bezwaren en de wijze waarop de diverse gezichtspunten worden vergeleken ligt natuurlijk impliciet een persoonlijke stelling name besloten. Aanvankelijk stond mij een historisch overzicht voor ogen van de esthetica. Toch heb ik geopteerd voor een thematische indeling. Het bleek onmogelijk in een hand zaam handboek een geschiedenis van de kunstfilosofie te schrijven: dit zou heel wat meer bladzijden vergen en veel dieper moeten ingaan op de middeleeuwse esthetica en de kunstopvattingen uit de renaissance, om slechts enkele belangrijke episodes aan te stippen. Van de oorspronkelijke historische opzet is echter in het handboek