Richard de Brabander - Van gedachten wisselen

1 ❚ De zelfoefeningvanhetdenken

dagelijks geconfronteerd met vragen die een filosofisch karakter hebben. Moet drugsgebruikwel of nietworden gedoogd? Zijndrugsgebruikers ver- antwoordelijk voor hun verslaving of niet?Moetenwerklozenwerk onder hunniveauaanvaarden?Dient crimineel gedragstrenger tewordengestraft endienenhangjongerenharder tewordenaangepakt?Moetenverstandelijk gehandicapten enpsychiatrischpatiënten integreren inde samenleving en de kans krijgen eennormaal leven te leiden – datwil zeggen een leven als ieder ander ‘normaal’mens?Kun je verstandelijk gehandicaptenof ouders die hun kinderen verwaarlozen verplichten anticonceptie te gebruiken? Dient de vrouw van een werkloze moslimman te solliciteren? Is een ver- standelijkgehandicapteeenziekeof iemandmetmogelijkheden? Voor een antwoordop al deze vragenkunnenweons niet opde resulta- ten van bepaaldemethodieken beroepen. In hun beroepspraktijk ervaren sociaalwerkers veelal dat antwoordenniet eenvoudigwegvoorhanden zijn endatmensenheel verschillendover zoiets als verantwoordelijkheidden- ken. Vandaagdedagmagde overheiddanwel vandedaken roependat de burger zijn ‘eigenverantwoordelijkheid’moet nemen en zelfredzaammoet zijn,maarwat is verantwoordelijkheideigenlijkenbestaat zijwel?Kunnen weover ‘verantwoordelijkheid’ beschikken zoalsweoverons geldbeschik- ken?Enwat voor eenmens- enmaatschappijbeeld zit er achterde roepom ‘eigenverantwoordelijkheid’ enzelfredzaamheid? In de filosofiewordt al eeuwenlang nagedacht over deze en andere kwes- ties. Deze denkarbeid heeft niet tot pasklare antwoorden geleid. Maar het zou onjuist zijnhieruit te concluderendat filosofie een overbodige ennut- teloze bezigheid iswaarmee enkel wereldvreemde figuren hun tijd doden. In dit hoofdstuk gaanwe in op de vraagwat het belang is van de filosofie voorhetsociaalwerk.Watkunnensociaalwerkersvande filosofie leren?En wat is dat eigenlijk: filosofie? Aan de hand van een aantal voorbeelden uit depraktijk latenwe zienhoe filosofische vragen ende antwoordendaarop doorwerken indepraktijkvanhet sociaalwerk. Vervolgenswordt ingegaan opwat filosofie is enwat haar vanwetenschap onderscheidt. De opvatting dat filosofie verwondering en een zelfoefening van het denken is wordt naderuiteengezet.

20