Inkijkexemplaar_Luitjes-ontwikkeling in de groep

1 Kinderen en jongeren in groepen

In een basisschoollooptijd nemen deze fasen acht jaar in beslag, mits de klas in dezelfde samenstelling blijft bestaan. Elke verandering in samenstelling heeft namelijk invloed op de groepsontwikkeling. Een nieuwe leerling in de klas zorgt dat de leerkracht weer ruimte moet maken voor de fasen voorafgaand aan de prestatie: er moet weer kennisgemaakt worden, rollen kunnen weer veranderen. Op een vakantiekamp van een week zal het hele proces in een week doorlopen worden.

Opdracht In welke fase zitten de verschillende groepen waaraan jij deelneemt? Hoe zie je dat? Welke gedragingen horen hierbij?

1.1.4 Veiligheid in de groep Hoe belangrijk veiligheid voor een kind of jongere in de groep is, blijkt onder meer uit de stelling van Erikson (in Hooijmaaijers et al., 2012) dat de ontwikke ling volgens ontwikkelingswetten en een ontwikkelingsplan verloopt, waarbij veiligheid en geborgenheid voor de ontwikkeling van groot belang zijn. Het ver werven van een eigen identiteit gebeurt in de nabijheid van anderen. Identificatie met de omgeving en het zich daarin thuis voelen zijn hierbij van essentieel belang (Hooijmaaijers et al., 2012). Kortom, hoe een kind of jongere functioneert en leert binnen een groep hangt sterk af van de door hem ervaren veiligheid. Gielis et al. (2003) splitsen veiligheid op in drie basisbehoeften, waarbij een duide lijke link te leggen is met de opeenvolgende-fasen-theorie van Schutz (1958): • erbij horen: inclusie

• invloed hebben: controle • persoonlijk contact: affectie

Afhankelijk van het karakter van het kind of de jongere en de (soort) groep waarvan hij deel uitmaakt, zullen deze drie basisbehoeften in meer of mindere mate aanwezig zijn. Waar Schutz stelt dat het gaat om drie fasen die elkaar voort durend afwisselen in de periode dat een groep bestaat, zijn Gielis et al. van mening dat elke basisbehoefte op een bepaald moment in de groepsontwikkeling aan de orde is. Volgens

Gielis et al. is ‘erbij horen’ de behoefte waaraan het eerst voldaan dient te worden en die daardoor in de vormingsfase een belangrijke rol speelt (zie ook hoofd stuk 2). ‘Invloed hebben’ is met name aan de orde in de bestormingsfase, omdat dan wordt uitgemaakt wie er invloed heeft (zie hiervoor hoofdstuk 4). Met name in de prestatiefase (zie hoofdstuk 5) is er meer ruimte voor het individuele en

28