John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

4 Mensen met psychische aandoeningen

statische toestand, maar een dynamisch geheel dat wordt bepaald door culturele in- vloeden en maatschappelijke en economische ontwikkelingen. Diagnoses als hysterie, homofilie of neurose zijn nu niet meer opgenomen in het classificatiesysteem DSM, dat psychiaters gebruiken bij het stellen van diagnoses. Maar ze hebben er wel in gestaan, en dat is nog niet eens zo heel lang geleden. Veel mensen met psychische aandoeningen zijn verrassend ‘gewoon’. Zij lijden weliswaar aan een psychische aandoening, maar vallen daar niet mee samen. Bovendien kunnen hun psychische beperkingen samengaan met allerlei talenten en mogelijkheden. Zo leed de Amerikaanse president Abraham Lincoln aan depressief-melancholische aanvallen, de Italiaanse beeldhouwer, schilder, architect en dichter Michelangelo aan hevige stemmingsstoornissen en de schilder, graficus en tekenaar Vincent van Gogh aan psychoses en depressies. Meer recente voorbeelden: de Engelse acteur, komiek, schrijver, presentator en activist Stephen Fry die in een 2-delige BBC-documentaire ‘Stephen Fry. The secret life of the Manic Depressive’ (2006) zijn eigen stoornis onderzoekt en de Nederlandse pianist, cabaretier en imitator Mike Boddé, die in zijn boek Pil (2010) openhartig over zijn depressieve periode schrijft. Dergelijke persoon- lijke getuigenissen van bekende personen dragen bij aan meer openheid over en begrip voor het leven met een psychische aandoening. Psychische aandoeningen kun je vanuit veel gezichtspunten bekijken. Een gecom- pliceerde beenbreuk mag dan wel complex zijn, maar de diagnose is snel gesteld. In de psychiatrie gaan oorzaken en gevolgen, diagnoses en behandelingen met veel meer onze- kerheden gepaard. Een psychische aandoening grijpt diep in het persoonlijk leven in en veroorzaakt ernstig psychisch lijden. Dit lijden beperkt zich niet tot de betrokkene, maar kan een zware last betekenen voor een partner, ouders, kinderen en andere familieleden en vrienden. Ook de maatschappelijke positie van mensen met een psychische aandoe- ning kan grote schade oplopen, wat kan leiden tot arbeidsongeschiktheid, voortijdig afgebroken opleidingen, het verlies van een eigen woonruimte en een steeds schraler wordend sociaal netwerk. Het beschrijven van kenmerken van psychische en psychiatrische problematiek strekt dan ook veel verder dan het beschrijven van soorten van diagnoses, symptomen en be- handelingen. Wat verstaan we onder psychische aandoeningen? Om te beginnen is het belangrijk om onderscheid te maken tussen psychische proble- men en een psychische stoornis. Van psychische problemen spreken we wanneer iemand in het dagelijks leven ern- stige last ondervindt van zijn gevoelens of onbedoelde handelingen: angsten, sombere gedachten, onwillekeurige onaangepaste gedragingen, enzovoort. ‘De term psychische aandoening of stoornis wordt gebruikt om een beschrijving te geven van een psychische en emotionele gesteldheid die het denken, voelen en handelen zodanig beïnvloedt dat men niet optimaal kan functioneren in het dagelijks leven. Het begrip psychische beperking wordt vaak gebruikt als het functioneren van mensen als

84