John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

4 Mensen met psychische aandoeningen

mate onze emoties en beeldvorming over de gevolgen van een psychische aandoening. De vreselijke gebeurtenissen die daarmee te maken hebben kunnen je angstig maken. Toch is het maar de vraag of de betrokkene werkelijk een psychotische stoornis had. De gedachte dat mensen zoiets doen terwijl ze bij hun volle verstand zijn, is misschien nog wel veel verontrustender. Sensationele en suggestieve berichtgeving over incidenten waarbij iemand met een eventuele psychische aandoening betrokken is, berokkent veel schade aan de sociale en maatschappelijke positie van mensen met psychische aandoe- ningen. Dat versterkt de toch al aanwezige stigmatisering en verhoogt voor hen het risico op een sociaal-maatschappelijk isolement. Om mensen met psychische aandoeningen als volwaardige burgers te laten parti- ciperen in de samenleving zijn intensieve en breed gedragen inspanningen nodig. Een goed functionerende geestelijke gezondheidszorg (ggz), in het bijzonder voor de meest kwetsbaren, staat daarbij voorop. Zonder een stevige verbinding tussen de ggz en het so- ciale domein blijft dit echter dweilen met de kraan open. ‘Meer aandacht voor mentale gezondheid in de haarvaten van de samenleving, draagt bij aan preventie en het vermin- deren van stigma en verlaagt de drempel voor mensen met klachten om tijdig hulp te vragen’ (Agenda ggz, 2015). Deze uitgangspunten vragen om innovaties in de praktijk van de zorg én in het sociale domein. De titel van dit hoofdstuk verwijst dan ook niet alleen naar de herstelwerkzaamhe- den die het domein zijn van de mensen met psychische aandoeningen zelf. Ook in de sociale en maatschappelijke context van deze mensen zijn herstelwerkzaamheden nodig om hen als volwaardige burgers kansen en steun te bieden. Wat dat betekent voor de ontwikkeling van het sociaal werk en het werkterrein van de sociaal werker, komt in dit hoofdstuk aan bod. Het biedt een eerste oriëntatie op het werken met en voor mensen met psychische aandoeningen. Wat kan een sociaal werker bijdragen aan de kwaliteit van leven van mensen die met deze kwetsbaarheid moeten (leren) omgaan? In paragraaf 4.2 worden kort enkele belangrijke kenmerken van psychische aandoe- ningen beschreven, de ernstige gevolgen van stigmatisering en de feiten en cijfers die een indruk geven van de aard en omvang van deze problematiek in Nederland. Ver- volgens wordt in paragraaf 4.3 ingegaan op de structuur en de financiering van de ggz en de ambulantisering die daarbij richtinggevend is geworden. In paragraaf 4.4 komen belangrijke uitgangspunten en benaderingen aan bod. Wat wordt verstaan onder herstel, herstelondersteuning, (arbeids)rehabilitatie en wat is de betekenis van empowerment en ervaringsdeskundigheid daarbij? In paragraaf 4.5 vind je een overzicht van de mogelijke werksettingen en functies in de ggz (basis-ggz en gespecialiseerde ggz) en daarbuiten. Ten slotte komen we in 4.6 uit op de vraag: wat vraagt werken met mensen met psychische aandoeningen van je en wat levert het je op? En in het bijzonder de vraag aan jou: zie je jezelf als sociaal werker aan de slag gaan in dit werkveld en wat zijn daarbij je overwegingen?

82