John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

9.4 Werken met mensen met een verstandelijke beperking

Het aantal mensen met een verstandelijke beperking neemt vermoedelijk toe. Dit komt onder andere door een toename van levenskansen van kinderen die geboren worden met een genetische of aangeboren afwijking en door de gestegen levensverwachting van mensen. Naast de toename van het aantal mensen met een verstandelijke beperking neemt ook de vraag naar zorg en ondersteuning van deze doelgroep toe. Dat komt omdat de mensen die zorg vragen zijn veranderd. Waren dat voorheen vooral mensen met een matige of ernstige verstandelijke beperking, nu doen vooral mensen met een licht ver- standelijke beperking en zwakbegaafde mensen steeds vaker een beroep op zorg en on- dersteuning (Woittiez, Putman, Eggink & Ras, 2014). 9.4 Werken met mensen met een verstandelijke beperking In de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking is de laatste decennia de mens met de verstandelijke beperking zélf centraal komen te staan. Zíjn behoeften en wen- sen zijn uitgangspunt in de bepaling van demate en vormvan ondersteuning en begeleiding. Dit heeft geleid tot introductie van vraaggestuurde ondersteuning/vraaggestuurd werken. Vraaggestuurde ondersteuning wordt aangestuurd door de persoon met de verstan- delijke beperking zelf. Deze neemt zelf de beslissingen over welke zorg of ondersteuning er wordt geboden en hoe dat gebeurt. Hij voert zo veel mogelijk zelf de regie over zijn leven en maakt, waar mogelijk, eigen keuzes. Dit wordt ook wel ‘self support’ genoemd. Inherent aan een verstandelijke beperking is dat de betrokkene zelf niet altijd duide- lijk kan aangeven wat zijn wensen en behoeften precies zijn en het niet altijd mogelijk is om ze uit te voeren. Om die reden worden mensen uit zijn sociale netwerk hierbij betrokken; mensen die dicht bij hem staan en hem goed kennen, zoals ouders, broers en zussen. Dit is het zogenoemde ‘natural support’. Aan hen wordt gevraagd om hem daarin te ondersteunen. Daarna zijn mensen die wat verder van de persoon met de verstande- lijke beperking af staan degenen die hem ondersteuning bieden, bijvoorbeeld buren of vrijwilligers. Deze vorm van ondersteuning wordt ‘community support’ genoemd. Ver- volgens komen de professionals aan de beurt voor ondersteuning. Zij bieden ‘professio- nal support’. Te denken valt aan de huisarts, tandarts, psychiater of sociaal werker. Voor de ondersteuning die jij als sociaal werker biedt aan de mens met een verstan- delijke beperking, betekent het dat je eerst kijkt naar wat de persoon zelf kan, vervolgens kijkt naar wat de omgeving hem aan ondersteuning kan bieden en dat jij als professional daarna pas aan de slag gaat. Jouw motto is: ‘niet zorgen voor, maar zorgen dat’. Voor de sociaal werker is een overkoepelend doel in het werken met mensen met een verstandelijke beperking dat de ondersteuning erop gericht is om hen een zo normaal en zelfstandig mogelijk leven te laten leiden. Dat betekent dat het motiveren en stimuleren naar zelfstandig functioneren hierin een belangrijke plaats inneemt. Jouw taak is om de cliënt met de verstandelijke beperking te coachen. Dat wil zeggen: hem adviseren, stimu-

193