John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

7 Justitiabelen

Toon Walravens (55), ervaringsdeskundige Een leven van drank en drugs, vechtpartijen en diefstal brengt Toon al op jonge leeftijd in de criminele wereld. Hij zit meerdere malen kort vast, tot hij rond zijn dertigste wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijf jaar wegens het leiden van een criminele organisatie. Wanneer hij in zijn cel zit, realiseert hij zich dat dít dus zijn levenspad wordt als hij nu niet drastisch besluit om het roer om te gooien. Op wilskracht en met steun van zijn sociale omgeving maakt hij zich na zijn detentie los uit de criminele wereld en zoekt behandeling voor onderliggende psychiatrische problematiek. Via de cliëntenraad van een ggz-instelling wordt hij vrijwilligerscoördinator en later ervaringsdeskundige. Momenteel is Toon beleidsmedewerker Herstel en rehabilitatie bij een ggz-instelling. Toon hecht zeer aan een goede opleiding voor ervaringsdeskundigen. ‘De kennis, de ervaring, haal je uit je eigen leven, maar je bent pas ervaringsdeskundige als je je ook los kunt maken van je eigen verhaal. Als je de weg van de ander kunt horen en zien en – zonder het eigen perspectief te laten overheersen – de ander hoop kunt bieden, een weg naar een kwalitatief beter bestaan.’ Signaleren, afwachten, handelen, maar niet in je eentje Een van de belangrijkste taken is het signaleren van ‘afwijkend gedrag’, of dit nu in de wijk is of in een justitiële instelling. Wat is er aan de hand? In welke richting wijst het gedrag? Wie zijn erbij betrokken? Is het beter om nog even af te wachten of wordt van je gevraagd om direct te handelen? Wat níet van je wordt gevraagd is om als een cowboy in je eentje bedreigende situaties te lijf te gaan. Juist in dit soort momenten van afweging is het be- langrijk om een betrouwbaar en sterk netwerk te hebben: veiligheidspartners, collega’s met wie je de situatie kunt afwegen. Tussen straf en hulp Juist binnen het justitiewezen merk je dat sociaal werk een ‘normatief beroep’ is: je komt in aanraking met wat wettelijk en volgens de fatsoensnormen wel en niet is toegestaan. Mensen hebben een straf opgelegd gekregen en daar zijn procedures en regels voor, maar daarnaast dient er ruimte te zijn voor persoonlijke ondersteuning en hulp. Van de sociaal werker wordt gevraagd om beide invalshoeken in balans te houden. Alertheid en vertrouwen Als sociaal werker moet je altijd alert zijn op mogelijke afwijkingen van de regels, op gedragsveranderingen van cliënten, onderhuidse spanningen of het ‘gebruikt worden’ 7.7 Wat vraagt werken met justitiabelen van je en wat levert het je op? Elke werkplek heeft een eigen accent. Toch zijn er veel overeenkomsten in de werkuit- voering. We gaan kort op enkele spanningsvelden in.

164