John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

7.5 Het strafrecht

Een vrijheidsstraf heeft meerdere doelen: Ý Ý Vergelding: wetten en regels zijn overtreden en de samenleving heeft recht op ge- noegdoening; Ý Ý Veiligheid: tijdens de strafperiode vormt de gedetineerde geen gevaar voor de sa- menleving; Ý Ý Recidivebestrijding: een programma van werk, een opleiding of vaardigheidstraining tijdens detentie moet leiden tot hogere resocialisatiekansen en minder recidive.

Terbeschikkingstelling (tbs) kan worden opgelegd als iemand een ernstig misdrijf heeft gepleegd, maar daar door een psychiatrische stoornis niet (geheel) verantwoordelijk voor gesteld kan worden. Tbs heeft twee vormen: zonder opname maar met begeleiding door de reclassering, of behandeling in een gesloten kliniek. Bij gedeeltelijke verantwoor- delijkheid wordt veelal eerst een gevangenisstraf opgelegd, gevolgd door tbs. Nederland telde in 2014 volgens cijfers van de Dienst Justitiële Inrichtingen 1.564 tbs-patiënten. Het aantal is dalende, vanwege een terugloop in de instroom. Na heronderzoek kan de tbs op gezag van de rechter worden verlengd; in de prak- tijk zelfs tot levenslang. Op den duur kan een patiënt worden overgeplaatst naar een longstay-voorziening, een goed beveiligde beschutte woonvorm. 7.5.3 Justitiabelen: een gevarieerde doelgroep De beleving van een gepleegd delict is heel uiteenlopend, van diepe schaamte en spijt tot onverschilligheid of zelfs trots. Ook de beleving van straf verschilt per persoon: van gelaten ondergaan (het is nu eenmaal zo) tot een heftige reactie (er wordt mij onrecht aangedaan). De straf kan ook leiden tot hevige emotionele ontreddering: opgesloten, afgesloten, buitengesloten, zeker als de veroordeelde moet ‘zitten’. Het is belangrijk om te beseffen dat je je werkzaamheden als sociaal werker in de justitiële wereld áltijd verricht in het spanningsveld tussen recht en hulp. Het gedwon- gen kader kan daarbij nodig zijn om mensen de training of behandeling te geven die zij vrijwillig niet zouden accepteren.

157