Handboek Doeltaaldidactiek - Sebastiaan Dönszelmann

Handboek doeltaaldidactiek

nooit zult leren koken door de werking van een oven te bestuderen. Er is altijd een combinatie van leeractiviteiten nodig voor een goede beheersing. Zelfs het meest elementaire leerproces (bijvoorbeeld leren zitten, zoals een dreumes doet) is gebaat bij meer dan experimenteren. Natuurlijk niet door de dreumes zelf: die kan waarschijnlijk nog niet actief observeren, laat staan reflecteren of conceptualiseren. En toch zijn voor het goed leren zitten die laatste activiteiten ergens in ons leven wel nodig. Ga maar na hoeveel men sen rugklachten hebben: sta je niet gericht en geïnformeerd stil bij de manier waarop je zit, dan beheers je de kunst van het zitten niet echt en klop je vroeg of laat bij een fysiotherapeut aan die het je echt goed zal leren; inderdaad: door observatie, reflectie en enige theorie over wervels en zitpositie. De vier genoemde leeractiviteiten komen we in uiteenlopende leertheo rieën tegen. Zo komen op verschillende plekken in dit handboek de termen inductie en deductie aan de orde. Inductie werkt van concrete voorbeelden naar reflectie en theorie toe, terwijl deductie juist van theoretische concepten via reflectie naar concrete uitwerking toewerkt. Over beide aanpakken valt nog het nodige te zeggen, zeker in relatie tot het gebruik van de doeltaal, maar voorop staat: of het onderwijs nu inductief of deductief is, als het goed is zijn alle vier de genoemde leeractiviteiten vertegenwoordigd. Zijn we er dan zodra de genoemde vier hoofdgroepen aan leeractiviteiten een plek hebben gekregen in het leerproces? Nog niet, want als we iets weten over het menselijk vermogen om te leren, is het dat we weliswaar heel complexe taken aankunnen, maar ook dat ons leren helaas niet zo vreselijk snel gaat en dat we voortdurend de neiging hebben om dingen ook weer te vergeten. Om het leren effectiever te maken werkt het goed om de genoemde leeractivitei ten geregeld af te wisselen en zeker ook om ze te herhalen. Ons hoofd heeft namelijk niet zo veel ruimte om nieuwe informatie in één keer op te slaan. Dit heeft te maken met de cognitive load van ons brein, die uitgebreid wordt toegelicht in paragraaf 2.4.1. Als we te lang wachten met het verstevigen van ervaringen door theorie of reflectie, is de ervaring alweer weggezakt. En als we, andersom, te lang wachten met het observeren of uitproberen van een meer theoretisch concept in de praktijk, vergeten we de logica en kernprinci pes ervan. Experimenteer óf conceptualiseer dus niet te lang achtereen, maar varieer met leeractiviteiten, zet kennisblokje op kennisblokje en herhaal veel vuldig, net zo lang tot er beheersing ontstaat. En vergeet daarbij vooral niet om de nodige feedback in te bouwen en de motivatie van de leerlingen op peil te houden (zie ook figuur 4). In de voorgaande paragrafen zijn belangrijke taaldidactische en algemeen didactische theorieën aan bod gekomen die zich alle op een of andere manier

26