de Bas_van Meir_Inzicht_in_Burgerschapsvorming

1 • Burgerschapsvorming in het basisonderwijs

De kerndoelen functioneren als stippen aan de horizon van het primair on derwijs. Het in het vizier hebben van deze einddoelen van het basisonderwijs geeft richting aan het handelen van leerkrachten en het leren en werken van leerlingen. Ze zetten lesactiviteiten in een perspectief. Om richting te geven aan afzonderlijke lessen, lessenseries, projecten of andere activiteiten in het kader van burgerschapsvorming zijn specifieke doelstellingen nodig. Het gaat om drie doelen: kennisdoelen, vaardigheidsdoelen en houdings doelen. • Bij kennisdoelen gaat het om het omzetten van informatie in kennis. Deze doelen worden ook wel hoofddoelen genoemd omdat er een beroep wordt gedaan op het denken van de leerlingen. Een voorbeeld van een kennisdoel is: de leerling leert wat het begrip ‘identiteit’ inhoudt. Het is nodig dat leer lingen op de hoogte zijn van deze doelen, zodat een effectieve overdracht en de stimulering van de ontwikkeling van kennis gerealiseerd kunnen worden. Idealiter formuleer je deze doelen samen met de leerlingen. • Ook vaardigheidsdoelen formuleer je in samenspraak met leerlingen. Bij vaardigheidsdoelen gaat het om handelingen die leerlingen in staat stellen om een betere burger te worden. De vaardigheden zijn vaak niet alleen van toepassing op de situatie waarin leerlingen zich op de basisschool bevinden, maar zijn ook elders en later in het leven van belang. Vaardigheidsdoelen worden ook wel handendoelen genoemd. Een voorbeeld van zo’n doel in het kader van het bevorderen van participatie is: de klas organiseert voor zich zelf een feestavond waar alle leerlingen aan meedoen. • De houdingsdoelen ten slotte worden vaak voor de lange termijn geformu leerd. Houdingdoelen zijn lang niet altijd op korte termijn te toetsen. Voor deze doelen geldt het oude Romeinse gezegde dat we niet voor de school, maar voor het leven leren. Een voorbeeld van zo’n doel is in het kader van democratie: een leerling houdt in het dagelijkse leven rekening met de op positionele mening van een medeleerling. Houdingsdoelen worden ook wel hartdoelen genoemd. Om als leerkracht in staat te zijn om na te gaan of de doelen voor de lessen of acti viteiten bereikt zijn, verdient het aanbeveling om de doelen zo concreet mogelijk te formuleren. Doelen die goed meetbaar en concreet zijn worden wel operatio nele doelen genoemd. Het doel geeft dan exact aan wat een leerling moet weten of kunnen om het doel te behalen. Bij de lessuggesties aan het eind van hoofdstuk 2 tot en met 6 zijn zowel kerndoelen als les- of activiteitendoelen geformuleerd.

28