de Bas_van Meir_Inzicht_in_Burgerschapsvorming

1 • Burgerschapsvorming in het basisonderwijs

1.1

Inleiding Elke basisschool streeft ernaar om van elke leerling een goede burger te maken. Om dit mogelijk te maken doen basisscholen aan burgerschapsvorming. Hiermee brengen scholen leerlingen kennis, vaardigheden en houdingen bij om op school en daarbuiten burgers te kunnen zijn die verantwoordelijkheid dragen voor hun daden, initiatieven nemen en kritisch zijn naar wat er in de samenleving gebeurt. Elke school die haar maatschappelijke verantwoording serieus neemt, zou vanuit zichzelf aan burgerschapsvorming moeten doen. De overheid ziet dat onvoldoende gebeuren en verplicht daarom scholen elke leerling te vormen tot een sociaal actieve burger. Daarbij moeten scholen aangeven over welke kennis, vaardigheden en houding kinderen als burger dienen te beschikken, en bewij zen doelmatig, samenhangend en herkenbaar aandacht te besteden aan bur gerschapsvorming (www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/peil-onderwijs/ burgerschap-einde-bo-2019-2020). In dit eerste hoofdstuk schetsen we kort de insteek en achtergronden van bur gerschapsvorming in het basisonderwijs. We bespreken in paragraaf 1.2 eerst wat burgerschapsvorming inhoudt. In paragraaf 1.3 beschrijven we vier aan pakken van burgerschapsvorming en de verschillende accenten die scholen daarbij in de opvoeding en vorming van leerlingen kunnen leggen. Daarna gaan we in paragraaf 1.4 in op de wetgeving die is ontwikkeld op het gebied van be vordering van actief burgerschap in het basisonderwijs, en ook op de leerlijnen die de SLO hiertoe heeft ontwikkeld. In paragraaf 1.5 bespreken we ten slotte de kerndoelen die betrekking hebben op burgerschapsonderwijs en geven we tips voor het formuleren van leerdoelen op dit gebied. Wat is burgerschapsvorming? Burgerschapsvorming is volgens de overheid een vorm van onderwijs die actief burgerschap en sociale cohesie op doelgerichte en samenhangende wijze bevor dert. Het gaat erom leerlingen respect bij te brengen voor en kennis van de basis waarden van de democratische rechtsstaat, zoals die zijn verankerd in de grond wet en in de universeel geldende fundamentele rechten en vrijheden van de mens. Het is bovendien onderwijs gericht op het ontwikkelen van sociale en maatschap pelijke competenties die leerlingen in staat stellen deel uit te maken van en een bij drage te leveren aan de Nederlandse democratische samenleving (Slob, 2019, p. 1). Burgerschapsvorming is een verplicht onderdeel van het basisschoolcurri culum. Scholen moeten aan de onderwijsinspectie verantwoorden wat ze aan

1.2

18