De bestuurlijke kaart van de Europese unie 6e druk - Anna van der Vleuten

10 • Landbouw en milieu

10.3.4 Discussies en ontwikkelingen in het Europese milieubeleid

Hoewel de EU in de afgelopen vier decennia een indrukwekkende milieuwetge ving heeft opgebouwd, is het Europese milieubeleid daarmee niet ‘af’. De afgelo pen jaren hebben ontwikkelingen plaatsgevonden die hebben geleid tot nieuwe discussies. Een eerste ontwikkeling is de groeiende aandacht voor klimaatbeleid binnen de Europese Unie. Bij het aantreden van de Commissie-Von der Leyen in 2019 werd klimaatbeleid aangemerkt als een van de grootste prioriteiten. De Com missie heeft dit voortvarend ter hand genomen met de ‘Green Deal’, waarin wordt gestreefd naar een klimaatneutrale EU in 2050. Dit streven speelt ook een belangrijke rol in andere initiatieven, zoals het economisch herstelfonds ‘Next GenerationEU’ dat na de coronapandemie werd ingesteld. Geld uit dit fonds moet voor een groot deel gebruikt worden voor initiatieven die bijdragen aan klimaatneutraliteit. In het kielzog van het klimaatbeleid worden ook andere thema’s benadrukt. Een belangrijk onderwerp is het streven naar een circulaire economie waarin geen verspilling meer plaatsvindt van grondstoffen en energie. Verder zet het achtste milieuactieprogramma ook in op bescherming van de biodiversiteit in de EU. Een tweede ontwikkeling is de toenemende verwevenheid van milieubeleid met andere beleidsterreinen. Verbanden tussen milieubeleid en andere beleids terreinen zijn er altijd geweest. Veel milieubeleid is (mede) tot stand gekomen in het kader van de interne markt. En in dit hoofdstuk hebben we voorbeelden gezien van de verbanden tussen milieubeleid en landbouwbeleid. De afgelopen jaren zijn daar nieuwe terreinen bijgekomen. De ambitie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen heeft directe gevolgen voor energiebeleid. Beleid om biodiversiteit te bevorderen grijpt, naast landbouw, in op terreinen als ruim telijke ordening, volkshuisvesting en transport. Dit heeft gevolgen voor de inhoud van veel Europees beleid, omdat reke ning moet worden gehouden met milieueffecten en milieudoelstellingen. De Europese Akte introduceerde daarom al in 1986 het principe van integratie van milieubeleid met andere beleidsterreinen. In het Verdrag van Amsterdam uit 1997 kreeg de ‘integratiebepaling’ een prominente plaats en werd gekoppeld aan de Europese doelstelling van duurzame ontwikkeling. Daarnaast zorgt de verwevenheid met andere terreinen ervoor dat het speelveld rond milieubeleid verandert. Andere spelers met (soms) tegenstrijdige belangen zijn zich actiever gaan bezighouden met de vorming en uitvoering van het Europese milieube leid. In sommige gevallen maakt dat het gemakkelijker om bepaalde besluiten te nemen, maar het kan juist ook leiden tot extra verzet tegen voorgenomen milieumaatregelen. Een derde ontwikkeling betreft de handhaving van milieubeleid. De belang rijkste taak van de EU op milieugebied is het vaststellen van gemeenschappelijke milieunormen. De uitvoering en de handhaving van die normen worden aan de

190