Praktijkboek Broddelen - Yvonne van Zaalen

1 | Historie, definitie en verklaringsmodellen

het normale bereik van lettergrepen per seconde viel, hoewel de spreeksnelheid van de individuen als zeer snel werd waargenomen (St. Louis et al., 2007). Be langrijk daarbij te vermelden is dat Bakker et al. de geproduceerde lettergrepen beoordeelden en niet de bedoelde uitingen. Ik ben van mening dat het verschil tussen objectieve metingen en het subjectieve oordeel van luisteraars voorna melijk wordt veroorzaakt door de hoge frequentie van niet-vloeiendheden, ab normale prosodie, en de fouten in pauzeren en woordstructuur. De spraakpro ductie van PWC is zo verstoord dat de verwerkingstijd van de luisteraars wordt beïnvloed, waardoor de indruk wordt gewekt dat de spraak nog sneller gaat dan gemeten. De problemen in de verstaanbaarheid worden vooral veroorzaakt door intraverbale rushes. Intraverbale rushes of snelheidsovertredingen worden ge kenmerkt door het verminderen van het aantal lettergrepen in multisyllabische woorden. Dit fenomeen van overcoarticulatie wordt telescopie (wanneer letter grepen worden weggelaten; zie figuur 1.2) of coalescentie (wanneer lettergrepen worden samengevouwen; zie figuur 1.3) genoemd. De problemen bij misverstan den worden voornamelijk veroorzaakt door de formulering tijdens het denken, wat resulteert in een hoge frequentie van normale niet-vloeiendheden en fouten bij het pauzeren. Personen die broddelen produceren meer en langere niet-vloei endheden in vergelijking met controles, wat problemen suggereert in de linguïs tische formulering van PWC (Bóna, 2019). Verminderde spraakverstaanbaarheid door telescopie of coalescentie De articulatiesnelheid wordt bepaald door de duur van spraakklanken. De ini tiatie van de volgende klank moet worden uitgesteld om een lang geluid (met spanning en nadruk) te produceren. In het geval van een onvoldoende vertraging zal de spreeksnelheid buitensporig zijn en zal prosodie tijdelijk ontbreken (Alm, 2011). Bij telescopie en coalescentie wordt de articulatiesnelheid niet aangepast aan de fonologische eisen van het moment en staan de motorische planning en mo torische programmering onder tijdsdruk. Telescopie Bij telescopie worden – meestal onbeklemtoonde – lettergrepen niet geprodu ceerd, zoals in figuur 1.2 bij /tescopie/. Andere voorbeelden zijn: /tevisie/ (in plaats van ‘televisie’) en /legenheid/ (in plaats van ‘gelegenheid’). Te Le Sco Pie Te Sco Pie

Deel 1 Theoretische achtergrond

1.4.2

Figuur 1.2 – Voorbeeld van telescopie (uitspraak en beoogde uitspraak)

28