Sociaal met taal - Nieuwboer & 't Rood

Inleiding

Een andere benadering om taal te leren, is de participatieve benadering. Daarbij is de vraag: Op welke gebieden hebben de deelnemers de taal nu direct al hard nodig om zich te handhaven en een positie te verwerven in de samenleving? En welk deel van de taal hebben ze daarvoor nodig? Wanneer de methode dit voor hen bepaalt, verliezen we belangrijke informa tie en aangrijpingspunten, die voor de inburgeringsplichtige juist van het groot ste belang zijn. Daarom zoekt een participatieve methode precies de thema’s, vragen, conflicten en pijnpunten op die de deelnemers ten diepste bezighouden. De waardevolle gesprekken zijn natuurlijk onmogelijk te voeren in de Neder landse taal. Het duurt meestal vele jaren voordat iemands woordenschat groot genoeg is om een diepgaand gesprek te voeren, anderen goed te begrijpen en zichzelf voldoende genuanceerd te kunnen uitdrukken. Toch kunnen we niet wachten met deze onderwerpen of aan het toeval overlaten of zulke gesprekken ooit gevoerd worden. Daarom benutten we in deze methode de moedertaal om waardevolle gesprekken te voeren en juist daardoor de Nederlandse taal sneller te leren. Dat is onderdeel van de methodiek. Sommige gemeenten hanteren een strikt beleid om uitsluitend de Nederlandse taal te gebruiken. Hiervoor is echter geen enkele agogische basis. Sterker nog, het belemmert het echte gesprek over integratie én het leren van de nieuwe taal. Pro beer maar eens Chinees te leren zonder over het Nederlands als referentietaal te kunnen beschikken. Met heel veel eigen initiatief en alle leerstrategieën zou je een eind kunnen komen, maar dat is niet waarover alle inburgeringsplichtigen vanzelf beschikken. Het verbieden van de inzet van de moedertaal maakt het inburgeringsproces vele malen minder effectief en gaat in tegen de achtste richt lijn voor inburgering van de Raad van Europa: het voor effectief integreren juist waarderen en gebruiken van de moedertaal en de culturele achtergrond van de migranten (Linguistic Integration of Adult Migrants, 2015). Met alleen werken in het Nederlands is geen winst te behalen. Integendeel: het leidt tot frustra ties en faalervaringen. De deelnemers zijn voor alles lange tijd afhankelijk van mensen die hun bedoelingen op hun eigen manier interpreteren en weergeven, waardoor de zelfredzaamheid lange tijd belemmerd wordt. De doelgerichte inzet van tweetaligheid is daarentegen een goed onderbouwde methodische benadering die internationaal veel wordt gebruikt en effect sorteert. Het beleid moet hier kiezen tussen een ideologisch standpunt en effectiviteit. Een tweetalige benadering brengt natuurlijk wel een organisatorische uitdaging met zich mee. Het heeft de voorkeur om meertalige begeleiders in te zetten. Dat zijn NT2-docenten meestal niet, maar binnen het sociaal werk zijn inmiddels heel wat meertalige agogisch werkers te vinden. Zij zijn echter weer niet ge schoold om de bijbehorende taaloefeningen te begeleiden. Daarnaast of in plaats hiervan kan een tolk veel betekenen. Deze tolk zal dan wel meer moeten doen dan alleen vertalen, maar ook delen van het gesprek moeten voeren en delen

13