Strategisch ontwerpen - Herman Blom & Bas van Lanen

1.2 • Ontwerpen als basisbehoefte

Hieraan ligt soms ook een kostenoverweging ten grondslag: het kan goedkoper zijn zelf iets nieuws te ontwerpen dan bestaande oplossingen aan te schaffen. Tegelijkertijd kun je je afvragen of er in veel beroepsgroepen in het verleden niet ook al werd ontworpen, zonder dat men zich hiervan bewust was of dit als zodanig gelabeld werd. De aandacht voor dit onderwerp lijkt te zijn toegenomen, maar ontwerpen is niet voorbehouden aan de huidige tijd. Doordat men in veel beroepsgroepen processen vanuit een ontwerpbril is gaan bekijken en hiervoor vocabulaire is gaan gebruiken dat zijn oorsprong kent in de ontwerpende be roepen, ontstaan steeds meer mogelijkheden voor beroepsoverstijgende samen werking en uitwisseling. Alhoewel de uitkomsten van de ontwerpactiviteiten wezenlijk van elkaar kunnen verschillen, vertonen de processen die ze volgen de nodige gelijkenissen (Dubberly, 2004). Deze constatering impliceert dat er volop kansen zijn om van andere beroepsdomeinen te kunnen leren, vandaar dit boek. Ontwerpactiviteiten maken voor veel mensen deel uit van de beroepsuitoefe ning, maar ook van de invulling van de vrije tijd. Is het je weleens opgevallen dat mensen soms liever iets zelf ontwikkelen dan iets gebruiken wat al bestaat? Zo zijn er legio boeken over dezelfde thema’s, zijn er vele online apps met ver gelijkbare functionaliteiten en bestaan er diverse scholen die hun onderwijs op een eigen manier hebben ingevuld. Vaak worden hierbij net iets andere accenten gelegd, waardoor een nieuw product, een nieuwe dienst of een nieuw systeem ontstaat. Kennelijk bestaat er zoiets als een natuurlijke drang om te creëren, ver nieuwen, verbeteren en/of jezelf te onderscheiden. De mens wordt soms dan ook wel aangeduid als homo creator (scheppende mens). Hiermee wordt bedoeld dat de menselijke soort zich niet blindelings laat leiden door specifieke natuurwet ten of zich laat vormen door moeilijk te vermijden sociale, culturele en psycho logische mechanismes. De homo creator mobiliseert, overpeinst, reviseert en verwerpt het verleden, vormt dit om tot het heden en arrangeert op die manier de toekomst (Giordano, 2005). Dit scheppende vermogen en de behoefte om dat te benutten, liggen aan de basis van het menselijk bestaan. Hier proberen we deze behoefte verder te duiden aan de hand van de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan. Deze theorie gaat uit van een positief mensbeeld, waarbij de mens niet reactief is maar zijn omgeving proactief vormgeeft. Alle mensen beschikken volgens Deci en Ryan over drie aangeboren psychologische basisbehoeften: • Verbondenheid ( belongingness ) gaat om de wens van mensen om geliefd en gekend te zijn en zich verbonden te voelen met anderen. Ze willen van beteke nis zijn voor anderen, zorg voor hen dragen en zich door hen verzorgd voelen. Ontwerpen als basisbehoefte

1.2

29