Cyrilla van der Donk en Bas van Lanen - Praktijkonderzoek in de school

1 Een inleiding op praktijkonderzoek

doen, en door als onderzoeker alles wat er in de onderwijspraktijk gebeurt zo objectief mogelijk te beschouwen.

De constructivistische of interpretatieve onderzoeksbenadering Volgens de constructivistische (Guba &Lincoln, 1989) of interpretatieve onder zoeksbenadering kunnen er meerdere interpretaties van de werkelijkheid naast elkaar bestaan. Zo kan de ene leerling naar de school kijken als een plaats waar je kennis verwerft, terwijl de andere leerling diezelfde school vooral ziet als een plek waar hij leeftijdsgenoten ontmoet. Interpretaties worden gekleurd door persoonlijkheden en ervaringen. Kennis (lees ook: de interpretatie van de werkelijkheid) wordt door ieder mens op een eigen wijze geconstrueerd en ontstaat in de interactie tussen deze mensen en de sociale omgeving. Mensen zorgen ervoor dat kennis voortdurend verandert. Je zoekt dus niet zozeer naar algemene wetmatigheden, maar naar interpretaties van gebeurtenissen die zich in een specifieke onderwijssituatie voordoen. Elke situatie is anders en levert andere interpretaties op. De onderzoeksresultaten van de ene onder wijspraktijk kun je daarom niet zomaar vertalen naar een andere onderwijs praktijk. De kritisch-emancipatorische onderzoeksbenadering De kritisch-emancipatorische benadering is gebaseerd op de opvatting dat kennis niet waardevrij is en dat deze bepaald wordt door de mensen met de macht (Freire, 1970). Volgens deze benadering moet onderzoek bijdragen aan processen die emancipatie van bepaalde groepen bevorderen en mensen in staat stellen hun eigen omgeving te veranderen. In dit kader wordt veel gespro ken over empowerment: ‘het versterken en verbinden van personen, organi saties en groepen in de samenleving’ (Van Regenmortel, 2009, p. 23). Het gaat met name om het versterken van de capaciteiten van maatschappelijk kwets bare personen en groepen, en inclusie van mensen die sociaal dreigen uit te vallen. Dit zijn meestal personen of groepen in een minderhedenpositie of afhankelijkheidssituatie. Er wordt veel waarde gehecht aan de ervaringskennis en -deskundigheid van de belanghebbenden zelf (Van Regenmortel, 2009). In deze benadering staat de dialoog centraal, is er veel aandacht voor het perspec tief van de belanghebbenden zelf enworden bestaande structuren ter discussie gesteld. De onderzoeksbenadering bij praktijkonderzoek In dit boek gaan we ervan uit dat er meerdere interpretaties van de werkelijk heid bestaan, dat deze interpretaties zowel worden beschreven aan de hand van algemene wetmatigheden als aan de hand van specifieke kenmerken van

30