Cyrilla van der Donk en Bas van Lanen - Praktijkonderzoek in de school

1 Een inleiding op praktijkonderzoek

zo algemeen mogelijke kennis waarmee een antwoord wordt gegeven op ‘hoe-­ vragen’ die relevant zijn voor de beroepspraktijk. Wanneer professionals in hun eigen beroepspraktijk onderzoek doen met als doel deze praktijk beter te leren begrijpen of te verbeteren, dan spreek je van praktijkonderzoek (Bolhuis, 2012a; Harinck, 2007; Heiner, 1988; Maykus, 2010; Migchelbrink, 2008; Van der Donk et al., 2014; Van der Donk & Van Lanen, 2017; 2019). Of een specifieke leerstrategie überhaupt effectief kan zijn en waarom, is dus een vraag voor fundamenteel onderzoek. Het toegepast onderzoek toetst onder welke voorwaarden het zinvol is om de leerstrategie in te zetten in het onder wijs. Of de leerstrategie in een specifieke school in een bepaalde situatie inge zet kan worden en met welk effect, is een vraag voor het praktijkonderzoek. Als in twee schoolorganisaties een bepaalde aanpak niet goed werkt, kan dat immers verschillende contextgebonden oorzaken hebben. Bij praktijkonder zoek gaat het erom te onderzoeken wat de achtergronden, oorzaken en moge lijke oplossingen zijn van een specifiek probleem in een bepaalde context.

Tabel 1.1 laat zien dat de diverse onderzoeken elkaar kunnen aanvullen. Kennis uit fundamenteel onderzoek kan het uitgangspunt vormen voor toegepast

Tabel 1.1

Voorbeelden van hoofddoelen van onderzoek in het onderwijs

Fundamenteel onderzoek

Toegepast onderzoek

Praktijkonderzoek

Theorievorming en theorietoetsing

Toepassing van kennis om generieke problemen op te lossen

Begrijpen en verbeteren van de eigen praktijk

Kennis is generaliseerbaar

Kennis is probleemgebonden Kennis is probleemgebonden in een specifieke context

Een landelijk onderzoek naar de vraag: welke problemen ervaren kinderen in de leeftijd van 10 tot en met 12 jaar met asperger bij het aangaan van nieuwe relaties?

Een onderzoek bij diverse psychiatrische instellingen naar de vraag: welke professionele ondersteuning hebben kinderen in de leeftijd van 10 tot en met 12 jaar met asperger nodig om nieuwe relaties aan te kunnen gaan? Een onderzoeksinstelling doet onderzoek naar de wijze waarop leraren bij de start van een nieuw schooljaar snel zicht kunnen krijgen op de sociale dynamiek in een groep.

Een onderzoek in een school naar de vraag: hoe kunnen wij leerlingen met asperger die instromen op school ondersteunen bij het aangaan van nieuwe relaties? Een leraar doet onderzoek naar de wijze waarop de leerlingen die ze begeleidt zich laten beïnvloeden door de vriendengroep bij de keuze van een vervolgopleiding.

Een promotieonderzoek naar de vraag: wat is de invloed van vriendschapsrelaties op omgangsvormen van jongeren?

28