Peter Teitler & Ans van Brussel - Lessen in orde op de basisschool

1 • Het gedrag tijdens de eerste lessen

1 Het is moeilijk om jezelf te veranderen In plaats van jezelf te zijn kan het voor een startende leerkracht verstandig zijn om een rol te spelen; dat wil zeggen je anders voor te doen dan je bent. Het is verstandig om aan de rol van leerkracht een professionele invulling te geven van bijvoorbeeld een strenge, consequente, veeleisende of toegeeflijke leerkracht (al naar gelang de situatie dat vereist). We laten de voordelen van een dergelijke opstelling aan de hand van een voorbeeld zien. Stel: een leerkracht is zichzelf maar het werkt niet tussen hem en de groep; de leerlingen doen niet wat hij zegt, ze gaan niet of nauwelijks aan het werk, ze voeren opdrachten niet uit, ze luisteren niet. Kortom: deze leerkracht heeft moeite met orde houden. Als de leer kracht zichzelf is en hij kan geen orde houden, dan heeft hij het gevoel dat hij op dat moment mislukt. De kans is dan groot dat hij zichzelf de schuld geeft van zijn falen en zich tot een mislukkeling bestempelt: ‘Ik kan het niet, ik faal.’ Wanneer dezelfde leerkracht een rol speelt – en daar een professionele invulling aan geeft – en het werkt dan niet tussen hem en zijn groep, dan is niet hijzelf mislukt maar het spelen van zijn rol. In plaats van te denken dat hij ongeschikt of mislukt is, kan hij nu denken: niet ík ben mislukt, maar de rol die ik heb gekozen. De stap om dan een andere invulling aan die rol te geven, een rol die beter aansluit bij wat zijn leerlingen nodig hebben, is eenvoudiger dan om zichzelf te veranderen, zeker wanneer hij dat doet vanuit een stressvolle situatie van ervaren mislukking. Wanneer een les niet goed loopt, is het van belang in de eigen rol te analyseren wat er wel en niet goed ging en wat daar de oorzaken van waren. Het is van belang om jezelf te stimuleren om dan nieuwe rollen uit te testen, nieuwe ervaringen op te doen. ‘Als het niet werkte, probeer dan wat anders’ kan hier een aardige vuistregel zijn. Een leerkracht kan bang zijn dat hij door een rol te spelen zijn eigenheid opgeeft, maar die angst is ongegrond. De essentie is dat een rol eenvoudiger is aan te meten dan een andere persoonlijkheid. Maar het spelen van een rol doe je altijd vanuit je eigen refe rentiekader. Je geeft zelf invulling aan een rol. Als leerkracht zet je een eigen inter pretatie neer van de rollen die je kent en waarmee je wilt oefenen. De tweede reden tegen het advies jezelf te zijn is het moment waarop het gegeven wordt. Lerarenopleiders kunnen dit advies beter niet aan hun studenten geven. Het is goed om ernaar te streven jezelf te kunnen zijn in de loop van je carrière, maar studen ten of startende leerkrachten die een werkbare relatie met een groep willen opbou wen, zijn hier nog niet aan toe. Dat heeft te maken met de groepsontwikkeling in een groep en de taak van de leerkracht daarin. 2 Een goed advies, maar niet voor stagelopende studenten of pas begonnen leerkrachten

37