Ewout van der Knaap - Literatuur en film in het vreemdetalenonderwijs

1.3 • Inzichten over lezen, lezers en literariteit

1.3

Inzichten over lezen, lezers en literariteit

Een ruimere blik op de doelstellingen van literatuur en fictie helpt je om jouw vak in perspectief te plaatsen. De volgende subparagrafen ondersteunen je daar bij. Ze gaan in op de belangrijkste inzichten op het gebied van lezen, leesvaar digheid en woordenschatontwikkeling. Tot slot gaan we in op docentprofielen. 1.3.1 De relatie tussen leesvaardigheid en literair lezen Lezen op school kom je tegen in activiteiten om lezen te stimuleren (leesbe vordering), activiteiten om steeds beter te leren lezen (leestraining) en acti viteiten om met literaire teksten en fictie om te gaan (literaire vorming). Het leesproces is een complex proces waarin veel factoren een rol spelen. Van in vloed op het leesproces zijn aan de ene kant de context waar de tekst een be roep op doet en de voorkennis van de lezer. De voorkennis wordt onder meer bepaald door de sociale laag, de groep en de situatie waarin de lezer zich be vindt, maar ook persoonlijke factoren spelen een rol: intelligentie, motivatie en interesses. Aan de andere kant vind je de taalkundige factoren van de tekst: de aanwezigheid van frequent vocabulaire, woordlengte, vreemde woorden, redundantie, semantische overgangen, typografie, zinslengte en zinstype. Als leerlingen leren lezen in een vreemde taal, hebben ze er baat bij als ze in hun moedertaal goed kunnen lezen. De leestraining in het vto gaat stapsge wijs: van het ontwikkelen van elementaire leesvaardigheid via het opbouwen van enige leesroutine naar meer leesbegrip waarbij het omgaan met leesstra tegieën en reflectie belangrijk zijn. Tijdens het lezen is het werkgeheugen heel actief. Hoe vloeiender leerlingen kunnen lezen, des te meer ruimte ze hebben om over betekenissen na te denken. Het is belangrijk dat leerlingen zowel in de moedertaal als in de vreemde taal veel lezen, om geoefend te raken en om een referentiekader te ontwikkelen. Voor het lezen van literaire teksten van allerlei aard is het stappenplan voor leesstrategieën in tabel 1.1 een goede basis.

Tabel 1.1 Stappenplan voor leesstrategieën (naar Kruse, 2015) Leesstadium Strategieën Ervoor Wat herken je meteen? Wat weet je na het doorbladeren van de tekst? Tijdens Wat doe jij om alles te begrijpen? Wat is vooral belangrijk? Erna Hoe kun je de inhoud samenvatten? Hoe was de tekst?

25