Donk - Praktijkonderzoek in zorg en welzijn

1 Een inleiding op praktijkonderzoek

Practice-based evidence (PBE) (Gabbay & Le May, 2011; Middel, 2004; Smeijsters, 2009; Wright et al., 2013) gaat uit van het idee dat kennis over het handelen van een professional ontstaat in de specifieke context van de beroepsprak tijk en dat die kennis evolueert door de interactie tussen de personen die in deze context een belangrijke rol spelen. PBE zet professionals aan tot het ex pliciteren van de eigen beroepspraktijk en de door hen waargenomen effec ten (Smeijsters, 2009; Wright et al., 2013). De kennis die dit oplevert, is sterk verbonden aan de beroepscontext, maar kan ook bruikbaar zijn voor anderen binnen of buiten de beroepsgroep. Er wordt in dit verband ook wel gesproken van het ontstaan van praktijktheorieën. Het grote verschil tussen EBP en PBE is dat evidence bij EBP onder weten schappelijke condities verkregen wordt en dan vertaald wordt naar de prak tijk, terwijl bij PBE evidence onder realistische condities verkregen wordt en dan eventueel in een volgende stap verder onderzocht kan worden. Dit top downonderzoek en bottom-uponderzoek kunnen elkaar aanvullen en ver sterken (Smeijsters, 2009). Beide gaan uit van een onderzoekende professional die onderzoeksvaardig is en reflecteert op zijn dagelijks handelen, ontwikke lingen kritisch volgt, beroepskennis en vaardigheden actief onderhoudt en een bijdrage levert aan de kennisbasis van de beroepsgroep, om uiteindelijk de cliënt beter van dienst te kunnen zijn. Bij praktijkonderzoek ligt het accent op de verwerving van PBE. Volgens de Richtlijn Bloedtransfusie (CBO, 2011) moet in elk ziekenhuis een bloedtransfusiecommissie zorgdragen voor een veilig, zuinig en efficiënt ge bruik van bloedproducten. Een medisch hulpverlener voert in opdracht van de bloedtransfusiecommissie een beschrijvend onderzoek uit, waarbij hij nagaat hoe een deel van de richtlijnen rondom bloedtransfusies wordt toegepast en er varen in zijn beroepspraktijk. Enerzijds levert dit onderzoek het ziekenhuis zo een beeld op van wat er goed gaat en wat verbetering behoeft en anderzijds kan op deze manier kennis verzameld worden over de effectiviteit van generieke richtlijnen in een specifieke beroepscontext. 1.1.5 Een definitie van praktijkonderzoek Voor onderzoek dat zich richt op het beter leren begrijpen en/of verbeteren van de eigen praktijk zijn internationaal verschillende namen in omloop, zo als actieonderzoek ( action research ), praktijkgericht onderzoek , praktijkonderzoek ( practitioner research of Praxisforschung ) en ontwerponderzoek . Er worden voor Het volgende voorbeeld (ontleend aan Bramsen, 2014) laat zien hoe EBP en PBE elkaar kunnen versterken.

28