Ten Broeke-Praktijkboek Geïntegreerde Cognitieve Gedragstherapie

1.3 Klassieke conditionering

somberheid als CR. Het leren van associaties van niet-voorspellende aard wordt bestu deerd binnen het deelgebied van de klassieke conditionering dat ‘evaluatieve conditi onering’ wordt genoemd. Evaluatieve conditionering gaat dus over het leren van likes en dislikes in de omgeving, als onderscheiden van het leren van ‘gevaar’ en ‘veiligheid’ zoals centraal staat bij signaal-leren.

CS

US/UR-representatie

CR

Figuur 1.2a Referentiële samenhang waarbij de CS ‘doet denken aan’ de US/UR-representatie

CS

US/UR-representatie

CR

Figuur 1.2b Referentiële samenhang waarbij de CS en de US/UR-representatie als het ware samenvallen (identiteitsassociatie)

Klassieke conditionering is, kortom, een proces dat mens en dier in staat stelt om het goede (aantrekkelijk, veilig) en het slechte (onaantrekkelijk, gevaarlijk) in de leefom geving te leren kennen. Dit gebeurt enerzijds door belangrijke gebeurtenissen in die leefomgeving op basis van sequentiële associaties daadwerkelijk te voorspellen: de CS is een signaal dat de US/UR met een verhoogde mate van waarschijnlijkheid zal op treden. Anderzijds vindt dit plaats via de opbouw van referentiële associaties die aan geven of bepaalde zaken ‘oké’ zijn of niet. Men moet zich daarbij goed realiseren dat CS’en over het algemeen met meerdere US/UR’en zijn geassocieerd en dat die associ aties van verschillende types (sequentieel en referentieel) kunnen zijn. Het grootste deel van de tijd is al deze kennis inactief. Zij is opgeslagen in het langetermijngeheugen en wordt pas geactiveerd als de omstandigheden daarom vragen. Afhankelijk van een aantal factoren zal soms de ene betekenis en dan weer de andere betekenis worden geactiveerd. Brewin beschrijft dit als een memory retrieval competition , een ‘strijd om te worden herinnerd’ (Brewin, 2006). Diverse factoren bepalen welke bestanden op een bepaald moment vanuit de opgeslagen betekenissen zullen worden geactiveerd.

25