Edwin Hoffman en Arjan Verdooren - Diversiteitscompetentie

1.1  Wat is cultuur?

raties groeien op onder andere economische en politieke omstandigheden die vaak weer andere waarden en levensstijlen benadrukken (Scollon e.a., 2012). Naast het bewustzijn van de historische achtergronden van culturen, is het van belang te beseffen dat ze continu veranderen. Dat betekent niet dat ideeën of gedragspatronen worden vervangen door willekeurige nieuwe ideeën of gedra gingen, maar dat ze voortbouwen op het bestaande. Dergelijke veranderingen kunnen heel geleidelijk plaatsvinden, maar soms ook heel snel. Dit gebeurt vooral wanneer veranderingen het gevolg zijn van plotselinge ontwikkelingen. Technologische ontwikkelingen kunnen bijvoorbeeld een sterke en intense im pact hebben op culturen, denk hierbij aan de uitvinding van de anticonceptiepil en hoe deze de waarden rondom seksualiteit en seksepatronen in de westerse wereld veranderde, of hoe het internet patronen van informatie en communi catie veranderde. Politieke ontwikkelingen kunnen ook een sterke invloed heb ben op de waarden en regels in een samenleving of groep, zoals in het volgende voorbeeld: In de jaren zestig van de vorige eeuw gingen Zweedse vrouwen geregeld naar Polen voor abortusingrepen. Onder het communistische bewind, stond Polen abortussen toe terwijl het in Zweden verboden was. Sinds de jaren negentig – na de Koude Oorlog – werden de mogelijkheden voor abortus in Polen veel beperk ter, terwijl in Zweden veel ruimere regels voor abortus waren aangenomen. Deze stelden ook buitenlandse vrouwen in staat om in Zweden abortus te ondergaan. In 2008 vormden Poolse vrouwen de op een na grootste groep die hier gebruik van maakte (bulletinen.org; met dank aan Patrick Gruczkun voor het voorbeeld). Dit voorbeeld toont eveneens aan dat culturen zich niet altijd in dezelfde line aire richting ontwikkelen. Landen of groepen die nu bijvoorbeeld bekendstaan als progressief, waren soms relatief conservatief in vergelijking met andere en vice versa. Kort samengevat: culturen worden gevormd door hun geschiedenis, maar soms wordt vergeten dat geschiedenis op zichzelf een doorgaand proces is. Wat op zeker moment als ‘cultuur’ wordt verstaan is dan uiteindelijk altijd een mo mentopname. 1.1.5 Culturele heterogeniteit Hoewel culturen altijd algemene patronen en gewoontes omvatten, zijn ze lang niet altijd zo coherent als ze op eerste gezicht lijken. Wie goed kijkt, ziet vrijwel altijd dat er ook veel diversiteit bestaat binnen culturen. Binnen een en dezelfde cultuur kunnen tegengestelde elementen worden aangetroffen, die tot incon-

33