Edwin Hoffman en Arjan Verdooren - Diversiteitscompetentie

1.1  Wat is cultuur?

‘logisch’ klinken voor haar leden (‘Het zou gezond zijn als Jan binnenkort het huis uitgaat’). Normen zijn de concrete expressies van de waarden in een groep. Ze vormen de meer concrete criteria waarop mensen en hun gedrag kunnen worden be oordeeld. Het kan bijvoorbeeld ‘de norm’ zijn om het huis uit te gaan rond je twintigste, of het kan de norm zijn dat je bij je ouders blijft wonen totdat je gaat trouwen. Er kunnen ook normen zijn binnen groepen om te beoordelen of mensen al dan niet bepaalde waarden in acht nemen. Normen om te bepalen of iemand een goede vader, manager, politieman of leraar is, zijn bijvoorbeeld vaak deels een reflectie van de onderliggende waarden van een groep. Mensen met een gemeenschappelijke cultuur delen meestal een bepaalde taal . Taal geeft woorden aan de ervaring van mensen: zonder die woorden zou het moeilijk zijn om bepaalde zaken die in een groep gewaardeerd worden voor te stellen of te herkennen. Taal kan de vorm hebben van officiële talen of van dialecten maar ook van slang , terminologie of humor. Taal is functioneel in de zin dat er gedachtes mee kunnen worden gecommuniceerd, maar is ook van symbolisch belang. Mensen communiceren hun gedeelde groepslidmaatschap via bekende woorden en uitdrukkingen en creëren op die manier een gevoel van saamhorigheid en herkenning. Dit kan zelfs worden teruggevonden in on line gemeenschappen, rondom bepaalde uitdrukkingen (bijvoorbeeld ‘YOLO’, you only live once ) of ‘memes’ (dezelfde afbeelding met een steeds wisselend bijschrift). De impact van taalverschillen op interacties zal uitgebreid worden besproken in hoofdstuk 5 rondom het TOPOI-veld Taal. Helden, tradities en rituelen zijn elementen van hoge symbolische waarde voor culturen. Helden zijn mensen waar leden van een cultuur tegen opkijken: denk aan mensen als Steve Jobs in de Verenigde Staten (of in de IT-sector), Lao-tse in China of Jay Z in de hiphopgemeenschap. Over het algemeen hebben helden bepaalde eigenschappen die gewaardeerd worden in een groep, zoals optimis me en innovatie (Steve Jobs) of assertiviteit en eigenwaarde (Jay Z). Tradities en rituelen worden uitgeoefend op bepaalde momenten en bij be paalde gelegenheden en geven een groep een gevoel van saamhorigheid, ver binding of bezinning. Daarbij kun je denken aan nationale herdenkingen, ei eren verven met Pasen, buigen voorafgaand aan een vechtsportles of juichen voor een toegift bij een concert. Tot op zekere hoogte werken de elementen van een cultuur samen als een systeem waarbij de kennis, waarden, normen en symbolen elkaar versterken. Daarom zou het verleidelijk zijn om te geloven dat culturen nette, voorspelba-

31