Publiek management - Wim van Noort, Sandra Groeneveld, Marieke van der Hoek, Jelmer Schalk, Joris van der Voet

1  Dilemma’s van publieke managers

De opgaven van de politie Volgens artikel 3 van de Politiewet is de taak van de politie ‘in ondergeschikt heid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechts regels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven’. Dat zijn dus twee kerntaken , die sterk uiteenlopende werkwijzen impliceren. Hulpverlening aan bijvoor beeld verwarde ouderen die letterlijk de weg kwijt zijn, is van een andere orde dan handhaving van de openbare orde en opsporing van strafbare feiten. Daarnaast dient de politie te opereren in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag (dat wil zeggen: de burgemeester en de officier van justitie) en in overeenstemming met de geldende rechtsregels. Die bepaling heeft ermee te maken dat politieambtenaren in bepaalde gevallen bevoegd zijn geweld te gebruiken en vrijheidsbeperkende maatregelen te nemen. Wettelijke waarbor gen zijn nodig ommisbruik van die vergaande bevoegdheden tegen te gaan. We verwachten dus van de politie dat zij rellen voorkomt en bestrijdt, boeven opspoort en burgers de helpende hand toesteekt, dat zij zich netjes aan de re gels houdt, geen nodeloos gebruik van haar bevoegdheden maakt en doet wat de burgemeester en de officier van justitie haar opdragen. Daarnaast moet de politie uiteraard doelmatig te werk gaan, geen geld verspillen en de regels handhaven, maar tegelijkertijd soepelheid betrachten ‒ soms, bijvoorbeeld in het geval van een burenruzie, is bemiddelen immers effectiever dan bonnen uitdelen. In een inmiddels klassiek en nog altijd actueel artikel betoogt Hood (1991) dat publieke managers te maken hebben met verschillende fundamentele sets van waarden, die ten grondslag liggen aan dilemma’s en vraagstukken waarmee publieke organisaties worden geconfronteerd bij het nastreven van oplossin gen voor maatschappelijke problemen. ■■ Een eerste set waarden is gebaseerd op de klassieke grondslagen van pu blieke organisaties. Publieke organisaties staan in dienst van de maat schappij en worden geacht betrouwbaar, transparant en eerlijk te zijn. Ze zijn georganiseerd volgens bureaucratische principes om gelijkheid en rechtvaardigheid te garanderen. Hood (1991) noemt deze waarden theta values : keep it honest and fair, dat wil zeggen betrouwbaar en rechtvaardig. ■■ Een tweede set van waarden houdt in dat publieke organisaties doeltref fend dienen te zijn en efficiënt met belastinggeld moeten omgaan. Deze verwachtingen hebben een sterke koppeling met klantgerichtheid, be drijfsmatig werken en marktwerking en met de zogenoemde drie e’s: effec tiveness , efficiency en economy . Het motto van deze sigma values luidt: keep it lean and purposeful , dat wil zeggen ‘mager’ en doelgericht.

20