L. de Blois & R.J. van der Spek - Een kennismaking met de oude wereld

2  •  Het derde millennium v.Chr.: de vroege bronstijd

Het begin van de geschiedenis in Mesopotamië en Egypte valt samen met wat vooral in archeologische studies wordt aangeduid als de bronstijd, die voortduurt tot ongeveer 1200-1000 v.Chr., toen de ijzertijd zijn intrede deed. De bronstijd wordt onderverdeeld in drie perioden: de vroege bronstijd (ongeveer het derde millennium v.Chr.), de middenbronstijd (ca. 2000-1600) en de late bronstijd (ca. 1600-1200). De overgangstijd tussen steentijd en bronstijd – toen al wel koper, maar nog geen brons gebruikt werd – wordt wel ‘chalcolithicum’ of ‘koper(steen) tijd’ genoemd. Daarnaast bestaan er historische periodiseringen die vooral geba seerd zijn op politieke ontwikkelingen. De Egyptische geschiedenis wordt door egyptologen op twee manieren inge deeld, namelijk in ‘dynastieën’ en in ‘rijken’. De indeling in dynastieën is afkom stig van de Egyptische priester Manetho, die in de derde eeuw v.Chr. in het Grieks een geschiedenis van Egypte schreef en deze ordende in dertig dynastie ën of koningsgeslachten. Daarnaast is er een moderne indeling in drie ‘rijken’. Dat zijn perioden waarin Egypte grote voorspoed kende en een politieke eenheid was. Ze worden afgewis seld door ‘tussenperioden’ van politieke versplintering. In deze perioden wer den de hoofden van de provincies zelfstandige gouwvorsten en regeerden er dus meerdere dynastieën tegelijk (wat Manetho niet in de gaten had). De rijken die in de moderne literatuur worden onderscheiden zijn het Oude Rijk (ca. 2600-2150), het Middenrijk (ca. 2000-1800) en het Nieuwe Rijk (ca. 1550-1100). Ten slotte onderscheiden we nog een late tijd, waarin Egypte steeds vaker te maken kreeg met buitenlandse dynastieën en deel ging uitmaken van an dere grote rijken (ca. 750-332 v.Chr.). Hetzelfde geldt overigens voor het Egypte van na die tijd, dat onderdeel zou worden van de rijken van Alexander de Grote, de Macedonische dynastie van de Ptolemeeën, de Romeinen, de Arabieren, de Turken en de Britten. Het land verwierf zijn onafhankelijkheid pas in 1922. In het derde millennium valt, zoals men uit het voorgaande kan afleiden, het Oude Rijk (ca. 2600-2150) . De periode die daaraan voorafgaat, wordt de vroeg-dynastieke periode genoemd (ca. 3000-2600). In deze periode kwam de vereniging van Egypte onder één koning tot stand (eerste en tweede dynastie). Voor die tijd waren er verschillende lokale culturen. Dit was tevens de perio de waarin het hiërogliefenschrift werd uitgevonden. De oudste steenfragmen ten stammen uit 3400-3100 v.Chr. uit Abydos in Opper-Egypte. Hoewel Egypte een eenheid was geworden, bleef er een onderscheid bestaan tussen Beneden-

2.1 De indeling van de Egyptische geschiedenis

2.2 Egypte: het Oude Rijk

25