Mechtild Höing • Janine Janssen • Anne Boer • Malou Liebregts - Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit

1 ƒ De seksuele levensloop

wen doorgaans een oudere partner hadden, zijn veel oudere vrouwen alleenstaand (CBS Statline, 2016a). De prevalentie van seksuele problemen, zoals erectieproblemen en het minder vochtig worden van de vagina, neemt toe (Laumann et al., 2005). Van de 75-plussers heeft 83 procent een chronische ziekte, zoals reuma, diabetes, hart- en vaatziekten, kanker of dementie (Oostrom et al., 2011). Net als in de derde levensfase kunnen deze aandoeningen ook nu direct of indirect een negatief effect hebben op het seksueel functioneren. Ongeveer 8 procent van de 75-plussers woont in een verzor gings- of verpleegtehuis (CBS Statline, 2016b). Dit brengt ingrijpende veranderingen met zich mee (zie hoofdstuk 13 over ouderen).

1.4

De rol van de professional

1.4.1 Professionals die met kinderen werken

Professionals die met (ouders van) kinderen werken, bijvoorbeeld professionals die werkzaam zijn in de kinderopvang of jeugdgezondheidszorg, krijgen geregeld de vraag of seksueel getint gedrag dat een kind laat zien wel ‘normaal’ is. Kennis van de sek suele levensloop laat zien dat veel seksueel getint gedrag, zoals ‘doktertje’ spelen, ty pisch is voor de kindertijd. Uitzonderlijk seksueel getint gedrag van kinderen kan een signaal zijn van misbruik, maar zelfs het meest uitzonderlijke gedrag kan onschuldig zijn (Friedrich, 1993). De nieuwsgierigheid die kenmerkend is voor deze levensfase, gekoppeld aan het feit dat kinderen zich vooral tot ouders en volwassenen richten voor informatie en sturing, maakt deze levensfase bijzonder geschikt om kinderen informatie, waarden en normen rondom seksualiteit mee te geven. Professionals die met kinderen onder de 12 jaar werken, kunnen deze informatie zelf geven, of ouders of docenten hierbij ondersteunen. Omdat internet een belangrijke rol begint te spelen in het leven van deze kinderen, behoeft zowel offline als online gedrag begeleiding. Er is veel variatie in de mate waarin jongeren seksuele ervaring hebben. Voordat een professional het gesprek aangaat over seksualiteit, moet hij of zij dus eerst helder krij gen hoe ‘ver’ een jongere is op seksueel gebied. De kleine groep jongeren die al voor het veertiende jaar geslachtsgemeenschap heeft, is extra kwetsbaar voor grensover schrijding en ongeplande zwangerschap. Professionals kunnen deze kwetsbare groep op tijd van de juiste informatie voorzien en hen alvast na laten denken over de eigen wensen en grenzen en over anticonceptie en condooms. Ook kunnen professionals bepaalde onzekerheden wegnemen, bijvoorbeeld door te vertellen dat geslachtsdelen allerlei vormen en maten kunnen hebben en dat de meeste jongeren niet voor hun zeventiende jaar aan geslachtsgemeenschap beginnen. Bij de meer seksueel ervaren jongeren kunnen professionals actief informeren naar (achtergronden van) seksuele 1.4.2 Professionals die met jongeren werken

36