Mechtild Höing • Janine Janssen • Anne Boer • Malou Liebregts - Bespreekbaar maken van seksualiteit en intimiteit

1 ƒ De seksuele levensloop

2008). Daarnaast zijn ze gevoelig voor sociale druk. Daarom loopt de kleine groep jongeren die al verdergaande seksuele ervaring heeft extra risico op grensoverschrij ding en ongeplande zwangerschap.

1.3.4 Midden-adolescentie (15 tot en met 18 jaar)

In de periode van 15 tot en met 18 jaar ontdekken veel jongeren of ze op jongens of meisjes of op beide vallen. Voor degenen bij wie dit (ook) het eigen geslacht betreft, kan dit een verwarrende tijd zijn. In deze levensfase gaan homo- en biseksuele jon geren langzamerhand beseffen dat hun romantische en seksuele gevoelens voor sek segenoten ‘homoseksueel’ genoemd worden. Voor de meesten duurt het dan nog een tijdje voordat ze zeker zijn van de eigen seksuele oriëntatie en dit aan hun omgeving kenbaar maken. Sommige jongeren gaan hierbij door een periode van twijfel over eigen seksuele oriëntatie, omdat ze ook heteroseksuele contacten hebben, zich bewust zijn van de negatieve opvattingen over homoseksualiteit, of er gewoon heel weinig over weten. Anderen beseffen van het ene op het andere moment dat ze homoseksueel zijn en vinden dit direct in orde (De Graaf et al., 2012). In deze levensfase worden relaties en seksuele contacten langzamerhand steeds se rieuzer en intiemer. Seks gaat stapje voor stapje verder en veel jongeren doen in deze periode de eerste ervaringen op met vingeren en aftrekken, geslachtsgemeenschap en orale seks. Met 17,1 jaar heeft de helft van de Nederlandse jongeren geslachtsgemeen schap gehad. Omdat meisjes dit over het algemeen doen met een iets oudere partner, is dit voor meisjes iets eerder (met 16,9 jaar) dan voor jongens (met 17,5 jaar). Ook zijn laagopgeleide jongeren er over het algemeen wat eerder bij dan hoogopgeleide jongeren. Op het vmbo of mbo heeft bijvoorbeeld 57 procent van de 16- en 17-jarigen ervaring met geslachtsgemeenschap, tegenover 43 procent van de jongeren op havo of vwo (De Graaf et al., 2012). Voor een klein deel van de adolescenten spelen seksuele contacten zich (ook) op internet af. 2 tot 6 procent van de jongeren maakt en/of ver stuurt weleens een naaktfoto of seksfilmpje (sexting). Het uitwisselen van dit soort beelden vindt meestal binnen een vaste relatie plaats, met wederzijds goedvinden en naar tevredenheid (De Graaf & Kerstens, 2015). De risico’s die verbonden zijn aan dergelijk gedrag zijn beschreven in hoofdstuk 4 van dit boek. Deze fase staat in het teken van het ontdekken van verschillende partners en leef stijlen. Jongeren worden in deze levensfase steeds zelfstandiger, hoewel ze vaak nog wel thuis wonen en financieel afhankelijk zijn van hun ouders. Ze hebben daarom weinig verantwoordelijkheden (zoals een eigen huis of kinderen). Ze krijgen lang zamerhand een gevoel van verantwoordelijkheid voor het eigen doen en laten, maar overzien de risico’s ervan (zeker aan het begin van deze levensfase) nog niet helemaal (Crone, 2008). De meeste jongeren zijn op deze leeftijd seksueel actief: 70 procent 1.3.5 Late adolescentie (19 tot en met 24 jaar)

32