Herman Veenker, Henderien Steenbeek, Marijn van Dijk en Paul van Geert - Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool

1 Achtergronden van een dynamische visie op leren en ontwikkeling

De betekenis van het werk van Bruner voor dit boek is gelegen in de visie op le ren als een actieve en intentionele activiteit. Hiermee wordt leren betekenisvol. De nieuwsgierigheid en de onderzoekende houding waar aan het begin van dit hoofdstuk over werd geschreven, krijgen in de visie van Bruner ruimte. Het werk van Bruner schept een denkkader voor de verwerving van vaardigheden die be langrijk zijn in een kenniseconomie en voor het concept van onderzoekend en ontwerpend leren (zie ook paragraaf 4.3.1). Er is ook kritiek op het werk van Bruner geweest. Het rendement bij het ‘ont dekkend leren’ ( discovery learning ) bleek tegen te vallen. Kinderen wisten bijvoor beeld niet goed wat te doen, of bleven handelingen herhalen waardoor ze niet zelfstandig tot belangrijke kennis kwamen. In zijn latere werk heeft Bruner dit pro bleem onderkend en zijn theorie aangepast door de begeleiding van bijvoorbeeld een expert (zoals de leerkracht) aan het concept toe te voegen. Sindsdien spreekt men van guided discovery learning . Assimilatie en accommodatie bij Piaget Een tweede belangrijke cognitivist is Jean Piaget. Deze onderzoeker was van huis uit bioloog. Zijn achtergrond kan verklaren dat zijn theorie over ontwikkeling is gebaseerd op de noodzaak van organismen zich aan te passen aan hun omgeving. Piaget laat zien dat ook de menselijke cognitieve ontwikkeling kan worden gezien als een vorm van aanpassing, namelijk aan kennis die in strijd is met voorkennis uit voorgaande ervaringen. Hiertoe gebruikt hij de begrippen assimilatie en ac commodatie, die in het proces van cognitieve aanpassing de grondslag vormen voor het bereiken van een nieuw, hoger ontwikkelingsniveau. Piaget stelde dat het hoofddoel van levende wezens en daarmee ook van men sen is te komen tot aanpassing of adaptatie aan hun omgeving. Mensen leren doordat ze nieuwe informatie altijd interpreteren in termen van de bestaande kennis. Adaptatie bestaat uit twee componenten: assimilatie en accommodatie. Assi milatie houdt in dat iemand gebruikmaakt van reeds verworven kennis en vaar digheden. Je kunt dan bijvoorbeeld iets nieuws met je eigen woorden uitleggen. Maar bij elke vorm van assimilatie zal er sprake zijn van informatie die zich niet in het bestaande kader van wat je al weet en/of kunt in laat passen, en op den duur zal deze informatie leiden tot een snelle en volledige verandering van het bestaande kader van representaties en kennis. Als in dit voorbeeld de eigen kennis toereikend is, ontwikkelt iemand nieuwe begrippen of vaardigheden. Dit noemt Piaget accommodatie. Je construeert dan nieuwe kennis en vaardigheden. Er is sprake van ontwikkeling wanneer een nieuw stadium wordt bereikt. Dit noemt Piaget equilibrium. Dan is er een set van nieuwe schema’s in handelingen en vaardigheden ontwikkeld, en de structuur van het handelen is veranderd.

32