Marianne Luitjes en Ilona de Zeeuw-Jans - Ontwikkeling in de groep

1.1  | Wat is een groep?

Tuckman (1965)

Brehm et al. (2000)

Gielis et al. (2003)

1

–

–

–

2

Forming

Vorming

Forming

3

Storming

Bestorming

Storming

4

Norming

Normering

Norming

5

Performing

Prestatie

Performing

6

Adjourning (Tuckman & Jensen, 1977)

Opheffing

Termination

Zie de website voor dit overzicht op A4-formaat.

Groepsprocessen onder leiding van een volwassene Het hiervoor beschreven proces is van toepassing op groepen zonder begelei ding. Denk hierbij aan groepen jongeren die zich in hun vrije tijd op straat bege ven of aan kinderen die elkaar op de camping in de zomervakantie ontmoeten en een groep vormen. Als de groep onder leiding van een volwassene staat, zal deze proberen om de normeringsfase naar voren te halen en min of meer te integreren in de vormings fase (Gielis et al., 2003; Teitler, 2015). De begeleider doet dat door als rolmodel zo veel mogelijk aan te geven hoe de leden zich in deze groep dienen te gedragen. Veel leerkrachten weten uit ervaring dat in het begin van het jaar duidelijke re gels stellen meer kans van slagen heeft dan eerst de teugels laten vieren en later in het jaar proberen de regels aan te scherpen of bij te stellen. Deze volgorde – de volgorde van een begeleide groep – is leidend geweest voor de volgorde van de hoofdstukken in dit boek, waarin de normering dus bewust voor de bestorming wordt behandeld (zie tabel 1.2). In een basisschoollooptijd nemen deze fasen acht jaar in beslag, mits de klas in dezelfde samenstelling blijft bestaan. Elke verandering in samenstelling heeft na melijk invloed op de groepsontwikkeling. Een nieuwe leerling in de klas zorgt dat de leerkracht weer ruimte moet maken voor de fasen voorafgaand aan de prestatie: er moet weer kennisgemaakt worden, rollen kunnen weer veranderen. Op een vakantiekamp van een week zal het hele proces in een week doorlopen worden. 1.1.4 Veiligheid in de groep Hoe belangrijk veiligheid voor een kind of jongere in de groep is, blijkt onder meer uit de stelling van Erikson (in Hooijmaaijers, Stokhof & Verhulst, 2012) dat de ontwikkeling volgens ontwikkelingswetten en een ontwikkelingsplan ver-

| 29