Rosemarie Buikema & Liedeke Plate (red.) - Handboek genderstudies in media, kunst en cultuur

Deel 1 – Debatten

Een synthese van het voorgaande is dat De Beauvoir in De tweede sekse laat zien dat het existentialisme van Sartre gegenderd is. De Beauvoir stelt dat de vrouw de histo rische – niet de biologische – Ander is van de man. Keer op keer maakt de man zich tot het Zelf, ten koste van de vrouw die de Ander wordt. Oftewel: de continue imma nentie van de vrouw zorgt voor de transcendentie van de man. Reproductie komt in De tweede sekse naar voren als het kritieke punt. Vrouwen die zich reproduceren, bevestigen de subjectiviteit van mannen, omdat zij zich (tijdelijk) in hun lichaam en (voor altijd) in hun huis opsluiten. Daarmee blokkeren ze volgens De Beauvoir hun eigen weg naar transcendentie. De conclusie van De tweede sekse is getiteld ‘Op weg naar de bevrijding’. Hierin geeft De Beauvoir aan dat een verandering in de economische situatie van vrouwen niet genoeg is, maar dat ook de morele, sociale en culturele consequenties daarvan geaccepteerd moeten worden (De Beauvoir 1990 [1949]: 822). De Beauvoir wil dat vrouwen toegang krijgen tot mannelijke domeinen en beseft dat de aanwezigheid van vrouwen de domeinen zal veranderen. Haar doel is een ‘androgyne wereld’ (ibidem), waarin vrouwen volledig tot wasdom kunnen komen. De Beauvoir benadrukt dat dit geen uniformiteit inluidt: Er zullen tussen de geslachten nieuwe lichamelijke en affectieve relaties ontstaan waarvan wij geen idee hebben. Tussen mannen en vrouwen zijn al vriendschappen, rivaliteiten, medeplichtigheden en kameraadschappen ont staan, zowel van seksuele als kuise aard die men in voorbije eeuwen niet heeft ontdekt. […] Ik […] geloof niet dat de vrijheid ooit uniformiteit kan schep pen. […] De verhouding tot haar lichaam, tot het lichaam van de man en het kind zal nooit dezelfde zijn als de verhouding waarin de man staat toch zijn lichaam, tot het lichaam van de vrouw en tot het kind (ibid.: 827). In De tweede sekse wedt De Beauvoir op het communisme om deze ommezwaai – het bereiken van wederkerigheid tussen mannen en vrouwen, zelfs in de situatie van het heteronormatieve kerngezin – te bewerkstelligen (onder andere ibid.: 821, 828).

Denken in de vrouwelijke lijn

Hoewel De Beauvoir al haar geld inzet op de communistische in plaats van feminis tische revolutie, wordt De tweede sekse gezien als de bijbel van het feminisme van de tweede golf. Het zou het startsein van de beweging zijn geweest: lezing van De tweede sekse maakte vrouwen bewust van hun situatie en deed zo veel vrouwen besluiten actief te worden op het gebied van vrouwenemancipatie dat een transnationale vrouwenbe weging ontstond. Inmiddels weten wij dat dit verhaal geen historische werkelijkheid vertegenwoordigt, maar onderdeel is van de mythevorming rond De tweede sekse .

30