Wilschut_van Straaten_Van Riessen_inkijkexemplaar Geschiedenisdidactiek

1.2 – Geschiedenis in de samenleving

houding blijkt te zijn), komen uit dit onderzoek drie soorten houdingen naar voren: de bevestigende, de ontkennende en de reflectieve. De bevestigende houding zoekt identiteit in geschiedenis via ongebroken lijnen tussen verleden en heden, wat kan leiden tot nationale trots, groepstrots of soms zelfs gevoelens van superioriteit op basis van een historische erfenis die mensen met zich meedragen. Dat kan betrekking hebben op nationale ge schiedenis, maar ook op de geschiedenis van een (sociale) groep, een familie, een stadsbuurt, enzovoort. Zo kunnen Vlamingen via de geschiedenis van hun volksdeel bouwen aan een Vlaamse identiteit in het verdeelde België, kunnen vrouwen door de beoefening van vrouwengeschiedenis hun plaats in de sa menleving onderstrepen, kan de zwarte bevolkingsgroep in de Verenigde Sta ten zijn zelfbewustzijn uitbouwen door het bestuderen van zijn eigen groepsge schiedenis, bijvoorbeeld die van de strijd om burgerrechten. De ontkennende houding is min of meer het tegenovergestelde van de bevestigende houding. Voorbeelden zijn negatieve beelden van het koloniale verleden in Indonesië en Congo, van de slavernijgeschiedenis, of van het terug blikken op collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Door zich van deze geschiedenissen te distantiëren en er een sterk negatief oordeel over te hebben, bouwt men aan een tegenovergestelde identiteit: die van de tolerante mens die vrijheid en democratie hoog in het vaandel heeft en onderdrukking en discri minatie verafschuwt. De reflectieve houding heeft een wat minder uitgesproken identiteitsvor mende functie. Zij kenmerkt zich niet door een sterke positieve of negatieve oordeelsvorming, maar door een zich verhouden tot het verleden. Kennis van geschiedenis en historische analyse vormt hierbij een referentiekader waarin men zijn eigen bestaan, dat van medemensen en problemen van de hedendaag se maatschappij probeert te verduidelijken. De laatstgenoemde, reflectieve manier van identiteitsbepaling vloeit op de meest natuurlijke wijze voort uit historisch denken. Zowel positieve als minder positieve feiten zullen immers in de overwegingen betrokken worden zonder alleen maar uit te zijn op oordelen volgens maatstaven van de eigen tijd. De bei de eerstgenoemde vormen van bouwen aan een identiteit zijn in historisch op zicht meer problematisch. Ze gaan immers uit van een bovenhistorisch bestaan van een bepaalde groep, terwijl een historische benadering eerder zal wijzen op de wisselvalligheden in dat bestaan, waardoor eerder afstand tot het verleden ontstaat dan een gevoel van verbondenheid. 35 1.2.4 Kritisch-analytische doelen Onder historici is de opvatting nogal populair dat geschiedenis geen duidelijk, vooropgesteld doel heeft, evenmin als kunst of literatuur dat hebben. Historici zijn alleen maar geïnteresseerd in het leren kennen van specifieke feiten om trent unieke situaties in het verleden. Zodra zij daar lessen uit trekken of er lijnen of patronen in zien, zijn ze eigenlijk niet meer met geschiedenis bezig.

33