Praktijkboek lesgeven in het mbo - van Dijck & Ettekoven

1 Welkom in het mbo

Het mbo kent inmiddels een enorme variëteit aan onderwijsvormen. Het is een beroepsopleiding: er zijn vormen gericht op kennisoverdracht, maar ook op praktische vaardigheden, beroepshouding, of leren in de beroepspraktijk. Er is dus sprake van een groot aantal verschillende ‘leersituaties’. We gebruiken de term ‘leersituaties’ in dit boek om het traditionele beeld van een ‘les’ te ver mijden. In een leersituatie is vooral de student actief. Het woord ‘les’ gebruiken we alleen als het gaat om een docent die met een groep studenten aan de slag is in een min of meer traditionele, schoolse setting.

Vraag 11 Wat voor leersituaties ken jij naast een gewone les?

Voorwaarden van een goede leersituatie In een goede leersituatie wordt door alle studenten geleerd. Of studenten leren wordt voor de docent zichtbaar of hoorbaar door de leeractiviteiten die de studenten laten zien, bijvoorbeeld iets oefenen, maken of uitproberen, hardop denken of samen overleggen, of hun gedachten schriftelijk onder woorden brengen. Voorwaarde voor effectieve leersituaties is dat er sprake is van een goed leerklimaat. Hoogleraar orthopedagogiek Luc Stevens formuleerde drie belangrijke voorwaarden of basisbehoeften voor een goed leerklimaat (Ste vens, 2002): X Relatie : studenten hebben het gevoel dat ze welkom zijn in de leersituatie, dat ze erbij horen. X Competentie : studenten worden erkend in wat ze kunnen. X Autonomie : studenten hebben het gevoel dat ze zelf iets over hun leren te zeggen te hebben; dat ze keuzes mogen maken en niet uitsluitend hoeven te gehoorzamen. School en praktijk Voor het mbo komt daar nog één voorwaarde bij: de praktijk. Het mbo leidt op voor een beroep. Het is een vorm van hybride onderwijs: leren op school én in de praktijk. Mbo-opleidingen verbinden school en praktijk dan ook steeds krachtiger met elkaar. Vroeger was er een scherpe scheiding tussen leren op school en wat toen ‘stage’ heette, en moesten studenten dat zelf maar met elkaar verbinden. Tegenwoordig vloeien school en praktijk steeds meer in elkaar over. Er mag eigenlijk geen leersituatie voorbijgaan zonder dat de verbinding met de beroepspraktijk wordt gemaakt. Jouw studenten moeten leren hoe je dingen dóét. Lassen, boekhoudprogramma’s gebruiken, injecties geven, het licht op een podium instellen, mensen aanspreken, groente heel fijn snijden, een gesprek voeren, enzovoort kun je niet leren door alleen veel lezen, achter je laptop zit ten, luisteren en vragen beantwoorden. Daar moet je ook dingen voor doen.

26