John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

4 Mensen met psychische aandoeningen

Rehabilitatie is een hulpverleningsvorm die gericht is op rolherstel door het vergroten van activiteiten van mensen met ernstige, langdurige beperkingen en hun deelname aan de samenleving. Rehabilitatie is niet alleen van belang voor mensen met (ernstige) psychische aandoeningen, maar voor een veel bredere groep kwetsbare mensen in de samenleving. Zie daarvoor ook hoofdstuk 5 en 6. Een van de rehabilitatiebenaderingen die vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw in Nederland steeds meer ingeburgerd zijn geraakt, is de aan de Boston University ont- wikkelde Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB). Deze stroming is gericht op individu- ele, persoonlijke groei en ontwikkeling van cliënten. De definitie van rehabilitatie als hulpverlenersinterventie luidt: ‘Rehabilitatie is men- sen met ernstige langdurige beperkingen en participatieproblemen ondersteunen bij het verkennen, kiezen, verkrijgen en behouden van hun activiteiten en participatiedoelen.’ Bij rehabilitatie staat dus niet de behandeling van de stoornis of het opheffen van een maatschappelijke wantoestand centraal, maar het overwinnen van de beperkingen en participatieproblemen van individuen in hun dagelijks leven. Het gaat daarbij om hun eigen doelen op de gebieden wonen en zelfzorg, werken, dagbesteding en vrije tijd, op- leiding en leren, sociale en familiecontacten (Korevaar & Dröes, 2016, p. 35). De techniek is opgesplitst en gedetailleerd uitgewerkt in modules. Nederland kent ook nog talrijke arbeidsrehabilitatieprogramma’s . Sinds 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. Deze wet is gericht op een zo groot mogelijke deelname aan de arbeidsmarkt van mensen met en zonder beperkingen. Minder dan één op de vijf mensen met ernstige psychische aandoeningen heeft regulier betaald werk en dat is vaak een parttimebaan of laaggeschoold werk in verhouding tot hun opleiding. Zij zijn minder tevreden over hun werk en verzuimen vaker dan andere werknemers (Michon et al., 2015). Gezien de omvangrijke problematiek van de doelgroep op het gebied van arbeidsparticipatie is het nog van belang om de aandacht te vestigen op het Supported Employment-model Individuele Plaatsing & Steun (IPS) . Het doel van dit model is dat de cliënt regulier betaald werk vindt. Daarbij staan de voorkeuren van de cliënt centraal, die in de werksituatie wordt ondersteund door een jobcoach/trajectbegeleider en een werkbegeleider op de werkvloer. Kenmerkend is de directe, onvoorwaardelijke focus op betaalde arbeid en de integratie van arbeidsreha- bilitatie en ggz-hulp in een team. Daarin onderscheidt het model zich – evenals andere vormen van Supported Employment – van benaderingen die langdurige arbeidstraining voorafgaand aan het bemiddelen naar werk aanbieden (het train-than-place-principe). Deze arbeidstraining werkt vaak in de hand dat de deelnemers in die fase ‘blijven steken’ en de stap naar ‘echt werk’ niet zetten (Korevaar & Dröes, 2016, pp. 223-224). Modelgetrouwe toepassing van dit model is effectief gebleken in het verbeteren van de arbeidssituatie van mensen met ernstige aandoeningen. IRB en IPS kunnen goed sa- men gebruikt worden en versterken elkaar (Van Wel & Van Weeghel, 2013). Dat geldt ook voor Supported Education (begeleid leren) dat gericht is op het kiezen, verkrijgen en behouden van kwalificerend onderwijs.

94