John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

4.4 Herstelwerk als werkterrein van de sociaal werker

winst is van je levensloop. Misschien kun je op een gegeven moment zien dat je anderen iets te vertellen hebt, juist vanwege je ervaringen’ (Boevink in Korevaar & Dröes, 2016, pp. 49-50). Herstel is een vertaling van het Engelse woord recovery. Hiermee wordt niet, zoals in de klinische praktijk, gedoeld op opheffing van symptomen, genezing van de aandoening of terugkeer naar de toestand van vóór de ziekte. Soms blijft iemand levenslang met symptomen en beperkingen worstelen. Maar ook dan, of juist dan, kan hij proberen daar zodanig mee om te gaan dat deze symptomen en beperkingen zijn leven zo min mogelijk zullen beheersen (coping). Dat kan alleen bij een actieve acceptatie van de problemen en beperkingen. Bij herstellen gaat het om unieke persoonlijke processen, waarin mensen met psychi- sche beperkingen proberen de draad weer op te pakken en hun leven opnieuw inhoud en richting te geven. Centraal staat het ontdekken en gebruiken van de eigen kracht en mogelijkheden van de cliënt. Als fasen in een herstelproces worden onderscheiden (W. Boevink in Korevaar & Dröes, 2016, pp. 47-50): Ý Ý overweldigd worden door de aandoening; Ý Ý worstelen met de aandoening; Ý Ý leven met de aandoening; Ý Ý leven voorbij de aandoening. Waar bij de medisch-somatische benadering in de psychiatrie het motto ‘ the doctor knows best ’ leidend is, gaat het bij herstellen juist om de unieke persoonlijke zoektocht van de cliënt naar nieuwe, verloren gewaande veerkracht. Het uitwisselen van ervaringen en het ontwikkelen van collectieve ervaringskennis met andere (ex-)cliënten vormen de kern van zogenoemde herstelprogramma’s. Belang- rijke onderdelen daarvan zijn: het maken van ik- en wij-verhalen, het afstand nemen van ervaringen en daarop reflecteren, ervaringsverhalen geschikt maken voor kennisover- dracht en participatie als docent of spreker in het aanbod van deskundigheidsbevorde- ring. Centrale begrippen zijn ‘ervaringsdeskundigheid’ en ‘empowerment’. Het herstel betreft meer dan alleen de ziekte. Het is ook het herstellen van een stigma, van schadelij- ke bijwerkingen, van de gevolgen van opname en behandeling, van gebrek aan zelfbepa- ling, van negatieve gevolgen van werkloosheid en van verstoorde dromen. Een zoektocht naar nieuwe, verloren gewaande veerkracht ( resilience ). Empowerment betekent in deze context zowel een noodzakelijke voorwaarde voor, als een beoogd resultaat van het herstelproces. In feite is het een positief antwoord op het denken vanuit ziekte, beperkingen en kwetsbaarheid. Naast de eigen kracht is ook de kwetsbaarheid een realiteit die niet moet worden gebagatelliseerd. Mensen met psychi- sche aandoeningen moeten te allen tijde op goede professionele hulp kunnen rekenen wanneer zij dat nodig hebben.

91