John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

10.7 Werken met vluchtelingen in de praktijk

Ook dit gebeurt bijna altijd door vrijwilligers. De laatste jaren heeft de regering inge- zet op participatie van de burger. Vrijwilligerswerk speelt hierin een grote rol. Begelei- dingsprojecten waarin vrijwilligers actief zijn nemen daarom de laatste jaren flink toe. In dergelijke vrijwilligersprojecten is er vaak een beperkt aantal betaalde krachten. Dit zijn coördinatoren die de vrijwilligers aansturen, begeleiden en coachen. Vaak hebben zij een achtergrond in het sociaal werk. Ze denken en adviseren mee in het werk, maar voeren het niet zelf uit. Het contact met de vrijwilliger is voor de vluchteling vaak heel waardevol, het wordt ervaren als een veilige en prettige kennismaking met de Nederlandse samenleving. De relatie tussen de vluchteling en de vrijwilliger is ook veel minder tijdgebonden dan die tussen de sociaal werker en de cliënt. Voor vluchtelingen die begeleiding nodig hebben van een sociaal werker hoeft het contact met de vrijwilliger niet te stoppen, integen- deel. Deze verschillende vormen van begeleiding kunnen elkaar mooi aanvullen. Waar de sociaal werker professionele afstand moet houden vanwege de cliënt-hulpverlener- relatie of vanwege tijdgebrek, heeft de vrijwilliger meer handelingsruimte. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een keer samen naar de sportschool of het zwembad gaan, wanneer de vluchteling een eerste keer niet alleen durft. De rol van de vrijwilliger is vaak niet zo duidelijk gedefinieerd als die van de professionele sociaal werker. Dit zorgt soms voor onduidelijke verwachtingen en kan tot irritatie leiden. Een veelvoorkomende irritatie bij de professional is dat de vrijwilliger naar zijn mening veel te betrokken is en te veel doet voor de vluchteling, waardoor die niet zelfstandig wordt. De vrijwilliger vindt in deze situatie vaak dat de professional te afstandelijk is en te weinig doet voor de cliënt. Om dit te voorkomen is het belangrijk dat beiden elkaars rol en taken kennen en op elkaar afstemmen. De sociaal werker in de rol van coördinator kan een brug slaan tussen de vrij- williger en de professional. Ook zorgt de coördinator voor een goede vrijwilligersscholing en coacht hij de vrijwilliger bij het stimuleren van de eigen kracht van de vluchteling. De sociaal werker kan in het contact met de vrijwilliger ook aan kennisoverdracht doen, zodat de vrijwilliger hiervan kan leren. Dit moet uiteraard altijd met veel respect voor de rol van de vrijwilliger gebeuren. Vrijwilligers geven vaak aan dat zij het heel vervelend vinden om niet serieus genomen te worden. En van een slecht contact tussen de vrijwilli- ger en de sociaal werker is de vluchteling altijd de dupe! Vrijwilligers zijn in hun eigen rol heel waardevol. In de verhalen van vluchtelingen hoor je vaak dat ze het zonder die ene vrijwilliger niet hadden gered, of niet zo ver hadden geschopt. Vertrouwen Het werken met vluchtelingen kan soms frustrerend zijn. Je doet als sociaal werker je best en komt steeds alle afspraken na, maar soms vertrouwt de vluchteling je niet. Het is belangrijk dat je je realiseert dat het opbouwen en herstellen van vertrouwen veel tijd kost en misschien wel niet of slechts gedeeltelijk zal plaatsvinden in de periode van de werkrelatie. Des te belangrijker is het om je aan gemaakte afspraken te houden. Als het je niet lukt om een afspraak of belofte na te komen, leg dit dan eerlijk uit en maak steeds

223