John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

8 Chronisch zieken en mensen met een lichamelijke of zintuiglijke beperking

In het denken over gezondheid kun je drie aspecten van ziekte onderscheiden: illness, sickness en disease. Hierin is illness de klacht waarmee de cliënt naar de huisarts gaat, sickness is de manier waarop de cliënt met de klacht omgaat en disease is de stoornis van de organen en de diagnose van de arts die deze stoornis van functies vaststelt. In onze maatschappij wordt een dergelijke objectieve diagnose van de stoornis vaak verlangd, bijvoorbeeld in procedures waarin het gaat om toekenning van sociale voorzieningen. Bij sickness hoort ook de attributie (ziektebeleving), dat is de wijze waarop de cliënt en zijn omgeving denken over de oorsprong van een ziekte of een probleem. Zoals we hiervoor al constateerden, is de beleving van ziekte sterk individueel bepaald. Daarnaast is het culturele aspect ook gedeeltelijk bepalend voor de ziektebeleving. Je begrijpt dat als je als hulpverlener de ziektebeleving van de cliënt niet respecteert, je hem weinig steun kunt geven, wat niet betekent dat je het altijd eens moet zijn! 8.2.2 Diversiteit en ziektebeleving Als sociaal werker zul je regelmatig worden geconfronteerd met de ondersteuningsvraag van mensen die oorspronkelijk afkomstig zijn uit andere culturen. Je zult ervaren dat bijvoorbeeld Turkse en Marokkaanse Nederlanders wat betreft zorg en ondersteuning heel andere verwachtingen koesteren. Naast cultuurverschillen speelt logischerwijs het taalprobleem een belangrijke rol in de communicatie. Verschillen in beleving en uitleg van ziekte en verschillen in communicatieve mogelijkheden kunnen leiden tot verkeerde verwachtingen bij zowel hulpverleners als hulpvragers, ten opzichte van elkaar en van de zorg. Als sociaal werker sta je voor gelijke toegang tot de zorg en ondersteuning voor iedereen. Culturele verschillen mogen niet worden gebagatelliseerd, maar ook niet uit- vergroot. Je kunt niet spreken van achterstanden. Je moet oog hebben voor het feit dat de verschillen binnen deze groepen ook beïnvloed kunnen zijn door ongelijkheid in hun sociaaleconomische positie. Naast verschillen in cultuur krijg je zeker ook te maken met sekseverschillen. In de zorg en ondersteuning worden deze verschillen vaak onderschat, waardoor de hulpvraag van vrouwen veelvuldig onvoldoende tot zijn recht komt. De epilepsie van Fatima De zesjarige Fatima heeft epilepsie. De vader van Fatima vertelt: ‘Mijn vrouw en ik pro- beren elkaar op te peppen. Onze troost is het geloof; we zien de ziekte van Fatima als een beproeving. Eerst dachten we dat Fatima geschrokken was van geesten, alsof ze bezeten is, dat komt voor in Marokko. Volgens de imam was dat niet het geval. Het is gewoon Gods wil. We zoeken niet meer naar de oorzaak, maar proberen haar leven te vergemakkelijken.’

Bij de meeste cliënten is er een balans tussen een te dragen last en de kracht om die last te kunnen dragen. Bij disbalans is er een te grote draaglast of te weinig draagkracht.

172