John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

7.2 Wat is criminaliteit?

Sociologische invalshoeken Sociologische verklaringen voor criminaliteit richten zich voornamelijk op de relatie tus- sen de sociaal-maatschappelijke positie van een delinquent en diens criminele gedrag, bijvoorbeeld het verband tussen sociaaleconomische achtergrond en het gekozen type misdaad (voetbalgeweld of aandelenfraude bijvoorbeeld). Tegenwoordig is het gebruikelijk om de verschillende invalshoeken te combineren: ge- drag ontstaat door de wisselwerking tussen iemands aanleg en persoonlijkheid en in- vloeden uit de opvoeding en omgeving, oftewel de biopsychosociale benadering. 7.2.2 De wereld van het strafrecht De volgende wetten en regels over vrijheidsbeneming zijn in Nederland geldig. 1 De Nederlandse Grondwet stelt dat personen alleen door de rechterlijke macht van hun vrijheid mogen worden beroofd en alleen dan als dit uitdrukkelijk in de wet staat. 2 Het Wetboek van Strafrecht geeft een volledig overzicht van straffen en/of maatre- gelen die een dader kunnen worden opgelegd als bepaalde strafbare feiten wettig en overtuigend bewezen zijn (materieel strafrecht). 3 Het Wetboek van Strafvordering bepaalt hoe strafbare feiten worden vervolgd en be- vat een aantal artikelen over de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende sancties; bijvoorbeeld procedures voor bezwaar en beroep (formeel strafrecht). 4 Dan zijn er nog aanvullende wetten met bepalingen over de rechten en plichten van gedetineerden. 7.2.3 Feiten en cijfers Gewelddadige straatroof krijgt veel aandacht en maakt mensen angstig, maar betekent dit dat deze vorm van criminaliteit ook vaak voorkomt? Bij handel met voorkennis op de beurs gaan miljoenen euro’s om; dat doet geen pijn, maar is het in moreel opzicht minder erg? Voordat we dieper ingaan op het werkterrein van justitie bespreken we eerst een aantal feiten en cijfers.

Tabel 7.1 Geregistreerde criminaliteitsvergelijking 2010-2015 (CBS, 2016a en b) Delicten 2010 2015 Misdrijven, totaal 1.194.275

962.630

Vermogensmisdrijven

710.280

607.425

Diefstal, verduistering en inbraak

662.015

544.100

Vernielingen, misdrijven openbare orde, gezag

183.690

121.995

Gewelds- en seksuele misdrijven

113.425

90.880

Ontucht met minderjarige

1.005

800

153