John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

5.3 Verslavende middelen en hun werking

5.3 Verslavende middelen en hun werking Verslavende middelen worden wel ‘psychoactieve stoffen’ genoemd, het gaat om stoffen die invloed hebben op de werking van het centrale zenuwstelstel en de hersenen (Kers- semakers et al., 2008). De stoffen worden ingedeeld in drie types: 1 verdovende middelen (‘downers’), zoals alcohol, heroïne, GHB, slaap- en kalmerings- middelen (benzodiazepines zoals oxazepam, temazepam); 2 stimulerende middelen (‘uppers’), zoals cafeïne, nicotine, cocaïne, amfetamine (speed), xtc, 4-FA; 3 bewustzijnsveranderende middelen of hallucinogenen zoals hasj en wiet, paddo’s, lsd, xtc. Stimulerende middelen (‘uppers’) geven een gevoel van kracht en vaak ook zelfvertrou- wen en een verbeterd concentratievermogen. De verdovende middelen (de ‘downers’) hebben een ontspannende en rustgevende werking. De bewustzijnsveranderende mid- delen veranderen je waarneming en denken. Je ziet bijvoorbeeld kleuren extra mooi, of de wereld wordt grappig of ‘diep’. Het onderscheid naar de werking is niet altijd scherp: sommige middelen hebben een gemengd effect, zoals xtc. Verslaafden gebruiken ook wel verschillende middelen tegelijkertijd of na elkaar, het ene middel (de ‘downer’) maakt je dan rustig en dempt akelige gevoelens en pijn en het andere middel (de ‘upper’) geeft je weer helderheid en energie. Alcohol is in onze samenleving volop beschikbaar en geaccepteerd. Het is ook de meest voorkomende vorm van verslaving. Bij overmatig en langdurig gebruik heeft alco- hol ernstige psychische, lichamelijke en sociale gevolgen. Veel gebruik is schadelijk, ook als er geen sprake is van verslaving. Cannabis is na alcoholverslaving het omvangrijkste verslavingsprobleem in Neder- land. Cannabisgebruik lijkt zowel een rol te spelen als oorzaak en als gevolg van proble- men. Regelmatig cannabisgebruik op jonge leeftijd voorspelt slechtere schoolprestaties en werkloosheid (Trimbos-instituut, 2016). Andersom voorspellen gedragsproblemen op jonge leeftijd cannabisgebruik in de adolescentie. Veel blowen vertraagt de soci- aal-emotionele ontwikkeling bij jongeren. Zij gedragen zich dan nog als pubers, ook al zijn ze al midden twintig. Verslaving aan opiaten zoals heroïne neemt al lange tijd af. Jongeren gebruiken het zelden. Een uitzondering vormen jongeren in jeugdzorginstellingen, daar heeft ongeveer 4 procent weleens heroïne gebruikt. Aan heroïne raak je snel verslaafd, zowel lichamelijk als psychisch. Zelfs Filemon Wesselink, die in 2005 als presentator van het programma Spuiten & Slikken diverse soorten drugs gebruikte, vertelt in zijn boek Drugs voor junkies en dummies (2015) dat je vanwege deze snel verslavende werking geen heroïne moet ge- bruiken en ook geen crack. In Nederland kennen we ongeveer 14.000 heroïneverslaafden, de meeste worden begeleid of zijn bekend binnen de verslavingszorg.

111