John Bassant en Marianne Bassant-Hensen (red.) - Mensenwerk

Uit het dagboek van Ineke (37), begeleider (ggz-agoog) voor bewoners van een beschermde woonvorm voor ex-verslaafden ‘Het bankpasje van Johan is weer weg’, vertel ik tijdens een gesprekje met een collega. ‘Alweer?’ vraagt stagiaire Mieke. ‘Ja, hij heeft zijn pas aan een dealer gegeven.’ Gelukkig betreft het een zakgeldpasje, want Johan staat onder beschermingsbewind. De financiële schade is beperkt. ‘Hij zou toch geen drugs meer gebruiken?’ vraagt Mieke. ‘Wordt hij nu weggestuurd?’ Ik leg uit dat een verslaving een stoornis is, vergelijkbaar met andere psychiatrische stoornissen. ‘Daar heb ik wel moeite mee’, zegt Mieke, ‘Johan vertelde mij vorige week nog dat hij geen drugs wil gebruiken en nu hoor ik dat hij er zijn zakgeld aan heeft verpatst.’ ‘Je bent boos’, constateer ik. ‘Ja’, zegt Mieke, ‘ik voel me belazerd.’ ‘Heb je dat ook bij Anja, die vaak niet aan tafel verschijnt bij het eten omdat ze te moe is?’ ‘Nee’, vertelt Mieke, ‘maar Anja kan dat niet, ik zie hoe depressief ze is en hoe graag ze gewoon met de anderen zou willen mee-eten, ik vind het rot voor haar.’ ‘Dat- zelfde is het geval met Johan’, leg ik Mieke uit: ‘soms heeft hij een terugval. Een groot probleem voor verslaafden is stigmatisering: men denkt nog steeds dat een verslaafde kiest voor zijn verslaving.’ Hoe komt het toch dat zelfs professionals over een verslaving blijven denken ‘eigen schuld dikke bult’? 5.1 Inleiding Problemen met alcohol en drugs komen veel voor. Naar schatting hebben meer dan een miljoen mensen problemen met alcohol. Ongeveer 400.000 Nederlanders hebben verslavingsproblemen met alcohol en ongeveer 82.000 mensen zijn van alcohol afhan- kelijk: zij zijn de controle kwijt en hebben het middel nodig om zich niet ziek te voelen (Trimbos-instituut, 2016). Alcoholproblemen kosten de samenleving meer dan 2,5 mil- jard euro, hier zijn dan de inkomsten zoals accijnzen al van afgetrokken. Zeker 175.000 mensen hebben problemen met drugs of zijn eraan verslaafd. Toch raakt niet elke gebruiker van dergelijke middelen verslaafd. Veel mensen kunnen alcohol en sommige drugs prima als genotmiddel gebruiken. Een aantal kan dat niet. Zij komen erdoor in de problemen of raken verslaafd. Dat is meestal een sluipend pro- ces waarbij de ontsporing (te) laat wordt onderkend. Problemen met school, studie en werk, gezondheidsklachten, sociale en andere problemen worden dan lange tijd niet in verband gebracht met het drugs- of alcoholgebruik. De omgeving ziet dat verband vaak eerder, maar omgevingen waarin veel alcoholgebruik normaal is, hebben eveneens een blinde vlek voor klachten gerelateerd aan alcohol. Het kan jaren duren voordat iemand die afhankelijk is van alcohol dat inziet en er iets aan wil of kan doen. Deze ontkenning

105