Doelgericht onderwijs ontwerpen - Bakx, Ros en Bolhuis

1 | De leerkracht als ontwerper

Figuur 1.1 De negen leergebieden, geactualiseerd in curriculum.nu

In curriculum.nu is er goed gekeken naar de leergebieden en hun inhoud die in het basis- en voortgezet onderwijs aangeboden zouden moeten worden. Eens in de zoveel tijd is het nodig om goed naar de inhoud van ons onderwijs te kijken en rekening te houden met ontwikkelingen. De snelle wereldwijde ontwikkelingen maken de noodzaak voor het zelf kunnen ontwerpen van actueel onderwijs én onderwijsvormen steeds groter. Zodra een boek is uitgekomen, is het al bijna weer achterhaald … Zo vragen ontwikkelingen op het gebied van globalisering, internationalise ring, klimaat, gezondheid (pandemieën) en duurzaamheid onze aandacht. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor het onderwijs? Ruim tien jaar geleden was er veel aandacht voor de 21st century skills , de vaardigheden die mensen nodig zouden hebben in de 21e eeuw. De volgende vaardigheden werden toen genoemd als toekomstgerichte vaardigheden (Voogt & Pareja Roblin, 2010): samenwerking, communicatie, ICT-vaardigheden, sociale en culturele vaardigheden, creativiteit, kritisch denken, probleemoplossingsvaardigheden en productiviteit (zelfsturing). De afgelopen tijd hebben we gezien hoe belangrijk ICT-vaardigheden zijn gewor den, bijvoorbeeld in het online onderwijs tijdens COVID-19. Maar ook communi catie, kritisch denken, zelfsturing, creatief denkvermogen en probleemoplossings vaardigheden bleken de afgelopen tijd én in de toekomst essentieel. Deze vaardigheden staan in het curriculum van basisscholen nu nog niet altijd expliciet genoemd. Veel leerkrachten vinden deze vaardigheden wel belangrijk, maar besteden er soms alleen impliciet aandacht aan. Het zelf ontwerpen van onderwijs kan hier een uitkomst bieden, zeker als dat stapsgewijs kan volgens een heldere aanpak. Die aanpak werken we verderop in het hoofdstuk verder uit. De 21e-eeuwse vaardigheden lijken dus nog steeds actueel. Ze leggen veel nadruk op talentontwikkeling om zo te kunnen concurreren met andere landen. Dit is met name van belang op de gebieden waarop we ons als Nederland en Europa kunnen onderscheiden, zoals kennisontwikkeling en het oplossen van problemen. Verder neemt de kans toe dat leerlingen in hun latere beroep contacten met het buitenland zullen onderhouden. Vooral China en India groeien wat dat betreft nog steeds. Dit betekent niet alleen dat leerlingen andere talen moeten kunnen spre-

18